Veertig jaar bedrijfstakonderzoek samen met waterbedrijven

Het hele jaar 2023 stond in het teken van dit 40-jarige jubileum, met onder meer een GRROW-event en de feestelijke BTO Festivaldag op 8 juni. Een sprankelende dag met aandacht voor het BTO-onderzoeksprogramma Water in de Circulaire economie (WiCE), intergenerationele dialoog en de BTO Implementatieprijs.  

Van lineair naar circulair: WiCE

De ‘nieuwe loot aan de BTO–stam‘ is sinds 2018 het onderzoeksprogramma Water in de Circulaire Economie (WiCE). WiCE richt zich op alle relevante kennisvragen rond de circulaire economie: vragen naar technische en fysieke oplossingen, vragen naar behoeften en voorkeuren en vragen over verandering. Maar WiCE is niet alleen een onderzoeksprogramma, het is ook een verbinder die de watersector met andere sectoren samenbrengt in praktijkcases. Bovendien is WiCE een kennismakelaar, die kennis ontwikkelt, verspreidt én binnenhaalt. Henk-Jan van Alphen, naast Joep van den Broeke mede– programmamanager, gaf op de BTO Festivaldag een verfrissende WiCE-presentatie in de vorm van een TED-talk over de noodzaak van integrale samenwerking en over kijken voorbij de grenzen van je eigen expertise en sector bij brede maatschappelijke uitdagingen. 

Ervaren en jong komen elkaar tegen: de intergenerationele dialoog 

Jonge waterprofessionals zitten barstensvol energie en nieuwe ideeën. De waterwereld, die steeds complexer en veeleisender wordt, zou hiervan kunnen profiteren. Het BTO-project GRROW (Generational and Radical Rethinking of the Watersector) is bedoeld om de nieuwe generatie op een gestructureerde manier te betrekken bij discussies over leidende paradigma’s in de (drink)watersector, hen te verbinden met andere professionals in de sector en hen te laten kennismaken met onderzoek en strategieontwikkeling.  

Nicolien van Aalderen (KWR) liet het publiek discussiëren en keuzes maken voor een drietal dilemma’s rond de toekomst van de drinkwatersector. Dat leverde geanimeerde en intensieve discussies op en gaf het publiek meer inzicht in de drie binnen GRROW ontwikkelde toekomstbeelden. 

Een prijs voor de implementatie van onderzoek

Bij de BTO Implementatieprijs gaat het om implementatie van onderzoek. De prijs beloont succesvolle samenwerking tussen medewerkers van drinkwaterbedrijven of Vewin en onderzoekers van KWR die leidt tot toepassing van onderzoek in de praktijk. Hiermee stimuleert de prijs dat ontwikkelde BTO-kennis en technologieën worden toegepast bij drinkwaterbedrijven en zorgen voor aantoonbare verbetering van een methode of bedrijfsvoering. Dertien projecten waren geselecteerd, waarvan er drie genomineerd werden: ENGINE – energie en drinkwater in balans, Trigger values en Herstel van natuur tegen stikstof. Herstel van natuur tegen stikstof van Waternet, Dunea, PWN, Brabant Water, Evides, Vitens en KWR was de favoriet van zowel de vakjury als het publiek. Dit is een project over het aanleggen van stuifduinen – een goed werkende aanpak voor het herstel van duingraslanden. In de Amsterdamse Waterleidingduinen zijn dankzij de aanleg nu zo’n 300 stuifkuilen met kalkrijk zand aangelegd, waardoor het duinviooltje en de kleine parelmoervlinder weer in opkomst zijn. Deze maatregel is inmiddels in binnen- en buitenland al diverse malen succesvol ingezet. Een belangrijk hulpmiddel voor waterbedrijven die duingebieden niet alleen nodig hebben om drinkwater te produceren, maar daar ook goed willen zorgen voor de natuur en biodiversiteit willen bevorderen. 

Wat hebben we geleerd? Terugblik 2018-2023

In het blad H2O keken we terug op de afgelopen zes jaar. Tijdens de looptijd van het programma 2018-2023 kwam de drinkwatersector voor flinke uitdagingen te staan. Mede dankzij het verkennende onderzoek, waarin nadrukkelijk gekeken wordt naar wat er in de toekomst op de drinkwatersector af zou kunnen komen, was er veel aandacht voor deze vraagstukken. 

De afgelopen BTO-periode (2018-2023) kreeg Nederland voor het eerst op grote schaal te maken met het probleem droogte. Hierdoor kwamen alternatieve bronnen en hergebruik, maar ook governance prominent op de agenda te staan, aldus Ruud Bartholomeus (chief science officier van KWR) en Henk-Jan van Alphen (onderzoeker resilience management and governance). Ook Sija Stofberg (onderzoeker geohydrologie) wijst op de snelle ontwikkeling die het thema droogte tijdens het huidige, aflopende BTO-contract heeft doorgemaakt: “Er wordt meer strategisch gekeken en ook spelen bronbescherming en -diversificatie nu een prominente rol. Door te inventariseren wat er bij de verschillende drinkwaterbedrijven speelt en trends te signaleren, konden waterbedrijven van elkaar leren.” 

WiCE: onderweg naar duurzaam circulair

Een meer procesmatige innovatie vanuit én naast het traditionele BTO was het nieuwe programma Water in de Circulaire Economie (WiCE). Binnen WiCE werken drinkwaterbedrijven, waterschappen, bedrijven, gemeentes, provincies en het Rijk samen. Juist in het kader van de transitie naar een duurzame en circulaire inrichting van het watersysteem is het nodig om samen met andere partijen een visie te vormen en de nieuwe uitdagingen op te pakken. 

Waar werken we de komende jaren aan? Onderzoeksvisie 2024-2029

De Onderzoeksvisie Gezamenlijk Wateronderzoek voor 2024-2029 voor BTO/WiCE toont een gevarieerd en actueel programma met innovatie, waardevolle kennisontwikkeling en sturing op maatschappelijke impact. Op 1 januari 2024 startte het nieuwe BTO/WiCE-programma voor 2024–2029. Het Thematisch Onderzoeksprogramma omvat acht thema’s. Daarnaast is er het programma WiCE, dat werkt aan de transitie naar een duurzame, circulaire economie, met een focus op water met een zesjarenplan 2024-2029.  

Bij het BTO en WiCE ligt de focus op solide, betrouwbare en hoogwaardige wetenschappelijke kennis, innovatie en technologie. Het BTO/WiCE-onderzoek komt ook ten goede aan de wetenschappelijke en professionele gemeenschappen in de watersector én aan de maatschappij in het algemeen. 

Lees hier meer over de onderzoeksvisie.