Bernard Voortman promoveert op onzichtbaar waterverlies

Promotie Bernard Voortman aan de VU op zijn proefschrift Evaporation from dry dune vegetation.

Voortman heeft zich daarbij gericht op schrale vegetaties die voorkomen op droge zandgronden, zoals de duinen en de stuwwallen. Strategische grondwatervoorraden bevinden zich juist hier. Uit zijn onderzoek blijkt dat mossen en korstmossen minder dan of evenveel verdampen dan een kale zandbodem. Dat is opmerkelijk, omdat wetenschappers in het algemeen veronderstellen dat meer biomassa leidt tot meer verdamping. De uitkomst is bovendien van grote praktische waarde: het betekent bijvoorbeeld dat het stimuleren van het mosrijke Europese habitattype grijze duinen niet alleen van belang is voor de biodiversiteit, maar ook voor de grondwateraanvulling.

Voortman heeft bovendien de verdamping in heideterreinen en droge graslanden gemeten. Daarvoor richtte hij twee meteorologische stations in en ontwikkelde hij een apparaat waarmee de verdamping rechtstreeks kan worden gemeten. Vervolgens heeft hij samen met de firma Eijkelkamp en gesteund door een TKI-subsidie, deze ‘lysimeter’ uitontwikkeld tot exemplaar voor de markt. Hiervan zijn er inmiddels verschillende verkocht. Via een slimme techniek wist hij zijn metingen ruimtelijk op te schalen naar een oppervlakte die aansluit bij satellietwaarnemingen. Ten slotte onderzocht Bernard hoe de verdampingseigenschappen van de vegetatie zich aanpassen aan een veranderend klimaat.

Met de onderzoeksinzichten van Voortman kan de verdamping van natuurgebieden beter worden gekwantificeerd. Hydrologische modellen kunnen hiermee worden verbeterd en het beheer van de vegetatie zodanig worden aangepast, dat de voorraad grondwater toeneemt. Dit komt ten goede aan de watervoorziening van de landbouw, de natuur en, tot slot, de drinkwatervoorziening.