Biodiversiteit en water onlosmakelijk verbonden

KWR heeft het belang van biodiversiteit voor de watersector al vroegtijdig in kaart gebracht. Al jaren volgen de onderzoekers van KWR de ontwikkelingen op het gebied van biodiversiteitsverlies en onderzoeken zowel de oorzaken als de mogelijke invloed hiervan op de watersector. Drinkwaterbedrijven beheren grote natuurgebieden in Nederland (ruim 23.000 hectare). Het onderzoek van KWR draagt bij aan het in stand houden van deze natuur. In 2006 liet het rapport voor de waterbedrijven – ‘Waarden en baten van natuur’ – al zien hoe belangrijk biodiversiteit is voor de drinkwatersector. Uit de studie bleek overigens dat natuurwaarden en baten moeilijk zijn uit te drukken in geld. In 2010 belichtte de DWSI-denktanksessie ‘Politieke plannen en biodiversiteit’ de invloed van het politieke klimaat op de prioritering van natuur en milieu. We voorspelden dat er in de politiek in Nederland steeds minder aandacht zou zijn voor waarden zoals biodiversiteit.

Biodiversiteit, natuur en landbouw

In 2009 stelden de ecologen van KWR de ecologische vereisten op voor Natura2000-gebieden  en ook tien jaar later werkt KWR veel voor natuurbeheerders in het kader van het Overlevingsplan Bos & Natuur (OBN). Het team Ecohydrologie is hierin leidend en onderzoekt naar mogelijkheden voor duurzaam waterbeheer om hiermee het behoud, het herstel en de ontwikkeling van de natuur (biodiversiteit) te bewerkstelligen. Zo worden dynamische modellen ontwikkeld, waarmee de biodiversiteit in natuurgebieden verklaard en voorspeld kunnen worden.

Drentse Aa

Drentse Aa

Drentse Aa

Gelet op de grootschalige emissies die vrijkomen bij het intensieve gebruik van (kunst)mest, gewasbeschermingsmiddelen en diergeneesmiddelen, is het landbouwbeleid een majeure factor in het behoud van biodiversiteit. In 2018 identificeerde KWR, samen met de drinkwaterbedrijven en vertegenwoordigers van de landbouwsector, de belangrijkste kennis- en innovatievragen die de landbouw- en watersector samen moeten oppakken om bij te dragen aan schoner water én duurzame landbouw. Een aantal ontwikkelingen in de precisielandbouw bieden oplossingen. Denk aan gerichte monitoring, gebruik van circulaire technologieën, beter bodembeheer en slim waterkwaliteitsbeleid op gebiedsniveau.

Trendalerts

In twee ‘trendalerts’ uit 2016 en 2018 stond biodiversiteit(verlies) centraal. De eerste trendalert – ‘Afnemende biodiversiteit: indicator voor een zesde uitstervingsgolf’ – behandelde het alarmerende verlies van biodiversiteit en de mogelijke gevolgen voor drinkwaterbedrijven. De trendanalyse gaf aan dat waterbedrijven biodiversiteit kunnen gebruiken als indicator voor de robuustheid van het systeem rond de zuivering. Een hoge mate van biodiversiteit zorgt voor een zuiverende werking van de bodem, de waterregulatie en het reinigende vermogen van de vegetatie.

De tweede trendalert ‘Grenzen dicht voor invasieve exoten’ onderzocht welke beheers- en bestrijdingsmaatregelen drinkwaterbedrijven zouden kunnen nemen om (invasieve) exoten effectief aan te pakken. Aan dit onderwerp wijdden we ook een denktanksessie met strategen en beleidsadviseurs van waterbedrijven en waterschappen. Het weerbaarder maken van ecosystemen door de biodiversiteit te verhogen, kwam naar voren als een effectieve maatregel. Een gezond ecosysteem, rijk aan biodiversiteit, is veerkrachtig tegen invasies.

Lopende onderzoeken

Op dit moment is ‘biodiversiteit in de stad’ een bijzonder belangrijke thema voor de watersector en daarmee voor KWR. Om de gevolgen van klimaatverandering tegen te gaan, werken KWR-onderzoekers aan slimme combinaties van watertechnologie en ecologie voor de stedelijke omgeving. Een goed voorbeeld zijn de optimaal verdampende ‘blauwgroene’ daken in het project Smartroof 2.0 in Amsterdam. Het doel van Smartroof 2.0 is om de exacte verdamping en energiebalans van blauwgroene daken in steden te meten en zo inzicht te krijgen in de daadwerkelijke verkoelende capaciteit.

Tot slot doen onderzoekers van KWR momenteel in het bedrijfstakonderzoek voor de waterbedrijven onderzoek naar de effecten van stikstofdepositie op natuur. Stikstofdepositie is naast habitatvernietiging een van de belangrijkste factoren waarmee de mensheid biodiversiteit beïnvloedt.