De uitdagingen voor watermanagement en waterbestuur in de stad

Maar er is niet veel tijd meer. In de komende tien jaar moeten de bestuurlijke en managementprocessen voor water(beheer) sterk worden verbeterd. Zo niet, dan dreigen structurele problemen te ontstaan in de watervoorziening en krijgen steden veelvuldig te maken met overstromingen, droogte en/of hittegolven en mogelijke gevolgen als maatschappelijke ontwrichting en grootschalige migratie.

In veel steden is de waterinfrastructuur, een van de grootste infrastructurele kostenposten voor een stad, echter vaak verouderd. Dat maakt het voor steden moeilijker om de Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties, de Sustainable Development Goals (SDG’s), te halen. Het gaat dan vooral om SDG 6, Schoon water en goede sanitaire voorzieningen; SDG 11, Duurzame steden en gemeenschappen; en SDG 13, Aanpak klimaatverandering. Maar zoals figuur 1 laat zien, hebben ook andere SDG’s vaak direct of indirect relaties met  water.

In het kader van de samenwerking van KWR met de universiteiten van Bath en Utrecht werd besloten om samen met andere internationale partners een speciale editie van het tijdschrift Water te wijden aan ‘de uitdagingen voor watermanagement en waterbestuur in de stad’. Deze speciale editie is inmiddels afgerond; zeventien artikelen die erin worden opgenomen zijn inmiddels online gepubliceerd. De redactie van deze speciale editie, bestaande uit Jos Frijns, Peter Driessen, Jan Hofman en Kees van Leeuwen, groepeerde de artikelen in vier categorieën:

1. Inleiding tot de stedelijke waterproblematiek
2. Integrale evaluatiemethoden
3. Praktijkvoorbeelden watermanagement
4. Water governance strategieën.

De artikelen zijn, zoals gezegd, al online beschikbaar. Ze zijn gebundeld in een (Open Access)-publicatie. Hieronder wordt volstaan met een korte inleiding. Ik hoop dat u de artikelen met interesse en genoegen zult lezen.

Figuur 1: De Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties, de Sustainable Development Goals (SDG’s).

Inleiding tot de stedelijke waterproblematiek

De speciale editie opent met twee stukken van internationale organisaties: UNESCO en de OESO. Hierin wordt het beleid samengevat dat deze twee organisaties in de afgelopen jaren hebben ontwikkeld met het oog op duurzaam watermanagement in stedelijke gebieden. Zowel  UNESCO als de OESO benadrukken dat de waterproblematiek in stedelijke gebieden integraal moet worden bekeken, met aandacht voor ontwikkelingen in verloop van de tijd en bezien vanuit een breed ruimtelijk en organisatorisch perspectief.

Integrale evaluatiemethoden

Deze categorie artikelen behandelt evaluatiemethoden en hun toepassing ten behoeve van een duurzaam beheer van waterbronnen, aandacht voor water in stedelijke ruimtelijke ordening, hergebruik van water in de stad, en beheersystemen voor een duurzame afvalwaterbehandeling. Benadrukt wordt dat de noodzaak bestaat steden een sterkere bestuurlijke capaciteit te geven voor de implementatie van maatregelen voor watermanagement.

Benaderingen in watermanagement

In de derde categorie artikelen worden verschillende benaderingen besproken op het gebied van watermanagement, onder meer om de watervoorziening ondanks de klimaatverandering op peil te houden. Behandeld worden analyses van ervaringen die zijn opgedaan met de verwerking van overvloedige regenval, met stedelijke afwateringssystemen, met de opvang van regenwater, en met maatregelen tegen overstromingen. Ook wordt besproken welke lessen kunnen worden getrokken uit die ervaringen.

Bestuurlijke strategieën ten aanzien van water

De problemen van verstedelijking in combinatie met klimaatverandering vragen dringend om oplossingen. Waterbeheer vraagt om een groot aanpassingsvermogen. De vierde en laatste categorie artikelen in de speciale editie van Water behandelt collectieve (gezamenlijk door uiteenlopende partijen te voeren) bestuurlijke strategieën om steden weerbaar te maken tegen overstromingen, stedelijke regio’s van voldoende water te voorzien, en stroomgebieden te beheren.

Om de urgente uitdagingen aan te gaan die voortkomen uit verstedelijking en klimaatverandering is adaptief waterbeheer nodig. De laatste categorie artikelen beschrijft strategieën voor beheer door meerdere partijen die kunnen bijdragen aan de veerkracht bij overstromingen, regionale watervoorziening en stedelijk stroomgebiedbeheer.