Drinkwater zeer goed beschermd tegen alle virussen, inclusief coronavirus

Met de kennis, ervaring en meetmethoden die KWR de afgelopen decennia in het collectieve bedrijfstakonderzoek met de waterbedrijven heeft opgebouwd, zijn we in staat om snel te anticiperen op potentiële bedreigingen. Samen met collega’s onderzocht microbioloog Gertjan Medema de afgelopen weken of het drinkwater in Nederland goed beschermd is tegen het coronavirus. De conclusie luidt dat dit het geval is.

Nederlandse drinkwaterbedrijven en Vewin willen weten of er dreiging uitgaat van het coronavirus voor de veiligheid van drinkwater. “Vanuit de kennis die de afgelopen jaren in het bedrijfstakonderzoek is opgedaan, weten we dat Nederlands drinkwater goed beschermd is tegen virussen die via water kunnen worden overgedragen, zoals het Adeno-, Noro- en Enterovirus”, zegt Medema. Drinkwaterbedrijven die drinkwater uit oppervlaktewater bereiden, hebben allemaal meervoudige desinfectiebarrières gericht op het verwijderen van bacteriën, virussen en protozoën, die ook geborgd zijn door de Analyse Microbiologische Veiligheid Drinkwater. Daarnaast is het grondwater goed beschermd tegen alle microbiologische verontreinigingen die in de bodem kunnen voorkomen, inclusief virussen. Ook de strenge hygiënevoorschriften voor leidingaanleg en -werkzaamheden beschermen de drinkwatersector tegen microbiologische verontreinigingen.

“Op grond van deze bevindingen hebben we de drinkwaterbedrijven en Vewin laten weten dat drinkwater zeer goed beschermd is tegen alle virussen, inclusief het coronavirus.”

prof.dr. Gertjan Medema

Terugdenken aan SARS

Toen de eerste berichten over het nieuwe coronavirus in de pers verschenen, moest Medema meteen aan SARS denken. “Natuurlijk omdat het eenzelfde soort virus is en ook uit Zuidoost-China kwam en daar van dier op mens is overgedragen. Ook moest ik terugdenken aan de Amoy Gardens; torenflats in Hong Kong waar het SARS-CoV virus zich via het binnenriool en het ventilatiesysteem verspreidde. Een besmet persoon bezocht daar zijn broer, ging naar het toilet en bracht via zijn ontlasting het virus in het binnenriool. Vervolgens brachten besmette rioolwaterdruppeltjes het virus via het ventilatiesysteem van de gebouwen naar andere appartementen en werden 300 mensen hierdoor ziek.”

Verspreiding via het riool

Destijds vroeg de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) aan KWR-onderzoeker Medema om, samen met andere internationale experts, het risico van verspreiding van het SARS-CoV virus via het riool en water te evalueren. Water bleek voor dit virus geen relevante verspreidingsroute; deze verliep via de lucht en door contact met besmette personen en oppervlakten. Ook voor andere coronavirussen is water geen of geen belangrijke route. Reden hiervoor is dat coronavirussen daar niet zo goed kunnen gedijen. Dit maakt ze eenvoudiger te verwijderen en te inactiveren dan virussen waarvan overdracht via water vaak is beschreven, zoals het Noro- en Adenovirus. Toch geeft de ervaring van de Amoy Gardens in Hong Kong aan dat de waterroute ook voor het SARS CoV virus mogelijk is.

Een nieuw virus

Tegelijkertijd rukt het nieuwe coronavirus nu op. De eerste gevallen in Europa werden gesignaleerd en dit nieuwe virus leek al verder ‘uitgebroken’ dan het SARS-CoV virus in 2003. Er was dus een kans dat het virus ook Nederland zou bereiken. Voor KWR betekent dit de kans om onderzoek te doen naar de ‘water-route’ voor het nieuwe coronavirus, dat overigens zo sterk op SARS-CoV virus lijkt dat het nu SARS-CoV-2 is gaan heten.

Veel ervaring met virussen

KWR heeft veel ervaring met onderzoek naar virussen en ons microbiologisch laboratorium beschikt over methoden om virussen in water te concentreren, te zuiveren en te detecteren. Omdat de RNA-code van het nieuwe coronavirus breed beschikbaar is gemaakt, waren we snel in staat een detectiemethode hiervoor operationeel te krijgen. Met behulp van deze methode kunnen we vaststellen of het virus ook in rioolwater terechtkomt en detecteerbaar is. Van hieruit valt te onderzoeken of rioolwaterscreening een gevoelige methode blijkt te zijn om viruscirculatie in een aan te tonen. In overleg met microbiologen en virologen uit China en Italië kijkt Medema of deze landen ook de verspreiding van het coronavirus via het rioolwater willen gaan onderzoeken. “Per slot van rekening lopen zij wat betreft deze mogelijke circulatie in het rioolwater op ons voor. Samen kijken we of meer harde gegevens over dit nieuwe virus en de waterroute ervan kunnen worden verzameld, voor een betere onderbouwing van onze adviezen naar de (internationale) watersector en de WHO.” Wat KWR recent heeft ontdekt over de verspreiding van het nieuwe coronavirus SARS-CoV-2 in rioolwater valt hier te lezen.

In De Waterwetenschappers stellen Tim en Els watervragen aan onderzoekers van wateronderzoeksinstituut KWR. Deze aflevering aan Gertjan Medema de vraag: Kan het coronavirus zich verspreiden via water?