Dunea werkt aan toekomstbestendige zoetwatervoorziening - FRESHMAN

FRESHMAN

Het innovatieve FRESHMAN-project onderzoekt in hoeverre in de duinen kan bijdragen aan een duurzamere en robuustere drinkwatervoorziening. Bij Scheveningen wordt hiertoe een driejarige pilot uitgevoerd. FRESHMAN, wat staat voor ‘sustainable FRESHwater MANagement in coastal zones’, is opgezet door Dunea, samen met KWR, Allied Waters, en twee Belgische waterbedrijven (De Watergroep en IWVA).

Garant staan voor drinkwaterlevering

In de huidige drinkwaterproductie maakt Dunea gebruik van een zoetwaterlens die tot ruim 90 meter diepte aanwezig is in de duinen. Voorgezuiverd rivierwater wordt vanuit de Maas en Lek naar de duinen  gepompt en middels infiltratieplassen naar de ondergrond geïnfiltreerd ter aanvulling van de zoetwaterlens. Na bodempassage wordt dit water weer opgepompt om er drinkwater van te maken. Met het steeds grilliger worden van de rivierafvoer en een toenemend risico op vervuiling, is deze wateraanvoer kwetsbaar. Daarom zoekt Dunea naar aanvullende bronnen en meer zuiveringstechnieken zodat onder alle omstandigheden kan worden voorzien in de levering van drinkwater. De drinkwatervoorziening moet bestand worden gemaakt tegen bijvoorbeeld bevolkingsgroei en klimaatverandering.

Pilot met tweeledig effect

Direct onder de zoetwaterlens waar Dunea gebruik van maakt, is het grondwater brak. Dit maakt het ongeschikt voor conventionele drinkwaterproductie. Met het FRESHMAN-project wordt dit brakke grondwater gedurende drie jaar met behulp van een winput onttrokken. Hierop volgt ontzilting door middel van omgekeerde osmose (RO). Het effect hiervan is tweeledig. Ten eerste vormt het brakke grondwater na ontzilting een aanvullende bron voor de productie van drinkwater. De zoete permeaatstroom wordt namelijk toegevoegd aan het reguliere opgepompte duinwater en ondergaat de gebruikelijke nazuivering. De zoute concentraatstroom wordt geloosd op het riool. Het tweede effect van de onttrekking is dat met het wegpompen van het brakke grondwater meer ondergrondse ruimte ontstaat voor de zoetwaterlens. Dit vergroot de strategische zoetwatervoorraad. De groei van de zoetwaterlens wordt via verschillende monitoringsputten nauwkeurig gevolgd. KWR is nauw betrokken bij deze geohydrologische monitoring en analyse.

Pieter Dammers (Dunea; links) en Teun van Dooren (KWR; rechts) bij het boorgat van de eerste monitoringsput die reeds is geplaatst in de duinen bij pompstation Scheveningen

Voor het vastleggen van de referentiesituatie is in de duinen bij Scheveningen al één monitoringsput gerealiseerd. Dit jaar worden alle benodigde vergunningen voor de pilot aangevraagd en krijgt het puttenveld gestalte. Na een testfase gaat de pilot in het tweede kwartaal van 2021 van start en duurt deze tot medio 2024.

LIFE FRESHMAN: Sustainable freshwater management in coastal zones

Concrete oplossingen voor water en klimaat

Realisatie van FRESHMAN is mogelijk dankzij LIFE : een subsidieprogramma van de Europese Unie. Met LIFE worden innovatieve projecten ondersteund, passend binnen het Europese beleid rond natuur, milieu en klimaat. Het FRESHMAN-project werd toegekend in april 2019, in de ronde gericht op concrete oplossingen en toepassingen in de praktijk op het gebied van water en klimaat. Daarmee is ruim 3 miljoen euro beschikbaar voor innovatief onderzoek naar de winning en zuivering van brak grondwater. Behalve de pilot in Scheveningen wordt door de Vlaamse onderzoekspartners een replicatie aangelegd in Avekapelle (België) voor onderzoek naar de potentie van brakwaterwinning onder afwijkende omstandigheden.

De eerste monitoringsput in de duinen bij pompstation Scheveningen, met daarin peilbuisfilters, minifilters, een zoutwachterkabel en een glasvezelkabel

Drinkwater uit brak grondwater

Het winnen van brak grondwater voor de productie van drinkwater wordt al op verschillende plekken wereldwijd toegepast en is dus niet nieuw. Zo voerde KWR een vergelijkbaar onderzoek uit met Vitens in Noardburgum en met Brabant Water in Zevenbergen. Met FRESHMAN bouwen we voort op verkennend onderzoek, uitgevoerd door Dunea, KWR, Arcadis en Deltares binnen het kennisprogramma COASTAR.

Brakwaterwinning in de duinen als onderdeel van het kennisprogramma COASTAR

Binnen COASTAR wordt tevens de haalbaarheid van brakwaterwinning op regionale schaal onderzocht met geohydrologische modelberekeningen voor de wingebieden Meijendel en Berkheide.

Zekerheid voor de lange termijn

Voor Dunea is het onderzoek binnen COASTAR en FRESHMAN een kans om op lange termijn meer zekerheid in te bouwen in de drinkwaterlevering. Afhankelijk van de resultaten van FRESHMAN moet duidelijk worden of de winning van brak grondwater onderdeel gaat uitmaken van de robuuste bronnenmix die het waterbedrijf voor de lange termijn nastreeft.