Eerste bijeenkomst begeleidingsgroep Aqua ludens

In de provincie Groningen ontbreken grote waterlopen en is zoet grondwater beperkt beschikbaar. Het is daarom niet vanzelfsprekend dat, nu en in de toekomst, voldoende zoetwater beschikbaar is voor  alle functies, zoals drinkwater, industrie, landbouw en natuur. De capaciteit van de zoetwatervoorziening loopt tegen haar grenzen aan, terwijl tegelijkertijd  voorzien wordt dat in de provincie Groningen de watervraag nog zal groeien voor bijvoorbeeld industrie, datacentra en groene waterstof.

Watertransitie

Om, ook in periodes van droogte, alle functies van voldoende water te kunnen voorzien zijn nieuwe oplossingen nodig – een watertransitie. Een toekomstbestendige oplossing zal moeten worden ontwikkeld in gezamenlijkheid met alle stakeholders, de vertegenwoordigers van de waterfuncties en gerelateerde belangen. De groep stakeholders in dit vraagstuk is zeer gedifferentieerd, en omvatonder andere Waterbedrijf Groningen, waterschappen Noorderzijlvest en Hunze en Aa’s, Provincie Groningen, Gemeentes Delfzijl en Het Hogeland, Groningen Sea Ports, landbouw, natuur en industrie. Centraal moet een gemeenschappelijk proces staan, waardoor inzicht in en begrip voor elkaars belangen kan ontstaan.

Project Aqua ludens

Daarom wordt in het project Aqua ludens een instrumentarium ontwikkeld waarmee voor alle stakeholders (ook diegenen zonder specialistische waterkennis) inzichtelijk kan worden gemaakt worden wat het belang is van water, hoe de zoetwatervoorziening werkt en wat de impact is van keuzes, zowel op het gebied van waterbeschikbaarheid als ook economische haalbaarheid.

Het projectidee is tot stand gekomen uit overleg tussen Waterbedrijf Groningen, WLN en KWR, en sluit aan bij een door deze partijen geïdentificeerde behoefte rondom de Watertransitie Groningen. Onderwijsinstelling NHL Stenden en de Engelse universiteit van Exeter dragen bij aan het project vanuit hun kennis van het ontwerpen en ontwikkelen van serious games.

Centraal in het instrumentarium staat een serious game om de watertransitie te ondersteunen door:

• inzicht te geven in de samenhang van wateraanbod en watervraag, uitgelegd op regionaal niveau om daarmee ook vraagstukken op lokaal niveau te kunnen beantwoorden;
• zichtbaar te maken welke impact maatregelen en investeringen hebben, ook van individuele partijen zoals industrieën, en hoe gemaakte keuzes nu, de beschikbare keuzes in de toekomst kunnen beïnvloeden;
• de impact van scenario’s inzichtelijk te maken;
• gezamenlijk met de stakeholders het ‘zoekproces’ te doorlopen van de mogelijke impact van de scenario’s.

Omdat de input van stakeholders voor de ontwikkeling van een effectief instrumentarium onontbeerlijk is, is een begeleidingsgroep geformeerd waarin een waaier aan stakeholders is vertegenwoordigd.

Begeleidingsgroep

Op 12 oktober kwam deze groep voor het eerst bij elkaar. Om kennis te maken met serious gaming en om het gesprek te starten over de uitdagingen die spelen in Groningen, hebben de deelnemers kort een serious game gespeeld. Centraal stonden 1) samenwerken, 2) ontdekken wat de werkelijke uitdaging is waar je aan werkt en 3) de context begrijpen. Tijdens de nabespreking bleek dat er veel lessen te leren zijn via een dergelijke spelervaring. Ivo Wenzler: “Zo liet het spel ons zien dat wij vaak handelen vanuit default gedrag, ‘ik denk dat ik weet wat ik moet doen, dus ik doe het gewoon’. Waardoor er geen tijd genomen wordt om ons af te vragen wat werkelijk het probleem is én voor wie je eigenlijk een oplossing zoekt.”

In de nabespreking zijn de spelervaringen gerelateerd aan de ervaringen van de betrokkenen in de provincie Groningen en met de watertransitie. Uit deze discussie zijn elementen naar voren gekomen die voor het verloop van het traject van belang zijn, zoals:

• Hydrologische uitdaging: Het realiseren van een betrouwbare zoetwatervoorziening in de provincie is niet enkel een uitdaging in het omgaan met droogte, maar ook in het goed verwerken van waterovervloed en het vasthouden van water op het moment dat dit er is. In de discussie benoemden de deelnemers dat er behoefte is aan oplossingen op systeemniveau, waarbij slimme combinaties van functies kunnen worden gezocht. Daarnaast is er behoefte aan een veerkrachtig systeem op de lange termijn, waarbinnen deze veerkracht kan worden gerealiseerd op basis van flexibiliteit.
• Institutionele uitdaging: De discussie tijdens de eerste begeleidingsgroep-bijeenkomst en de verkennende interviews voor de stakeholderanalyse hebben al nieuwe kennis opgeleverd. Zo blijkt dat de watertekorten en de balansvraagstukken die worden ervaren bij de verschillende stakeholders deels worden veroorzaakt door externe oorzaken, zoals droogte en toenemende watervraag. Daarnaast worden ze ook veroorzaakt door institutionele uitdagingen, zoals de verschillende schalen waarop stakeholders kijken naar de uitdaging omtrent zoetwaterbeschikbaarheid (regionaal, landelijk, internationaal), het toepassen van voorhanden innovaties en de aannames en uitgangspunten waarop de huidige keuzes voor. zoetwatergebruik worden gebaseerd (zoals het spoelen van toiletten met drinkwater). Tot slot delen de stakeholders een behoefte om  op institutioneel en maatschappelijk vlak verschillende functies te combineren..

Conclusie: de wijze les uit de serious game bij aanvang van de bijeenkomst gaat ook hier op: het gaat erom wat burgers en bedrijven willen en wat de watertransitie voor hen betekent.

Ontwerp serious game

Op basis van de opbrengsten van een stakeholderanalyse, een systeemanalyse en de uitkomsten van de eerste bijeenkomst van de begeleidingsgroep wordt de komende maanden gewerkt aan een eerste conceptueel ontwerp van de serious game. De begeleidingsgroep blijft nauw betrokken via regelmatige bijeenkomsten.

Deelnemers aan de begeleidingsgroep spelen de serious game geleid door onderzoekers van NHL Stenden Hogeschool. Het spel biedt een inkijkje in de mogelijkheden van serious gaming.

Groepsfoto met alle deelnemers aan de eerste begeleidingsgroep-bijeenkomst voor het Aqua Ludens-project in het Van Swinderen Huys in Groningen.