FRESHMAN onderzoekt inzet van brak grondwater als nieuwe drinkwaterbron

Dunea voert het FRESHMAN-project uit samen met KWR, circulair innovator Allied Waters en met de Vlaamse drinkwaterbedrijven De Watergroep en Aquaduin. Het afgelopen jaar verrees een puttenveld en proefzuivering in Scheveningen. Later volgt een replica-pilot in Avekapelle, België. Met het inbedrijfstellen van de proefinstallatie begint een onderzoeksperiode van drie jaar, waarin het Dunea brak grondwater van onder de zoetwatervoorraad in de duinen oppompt en zuivert tot zoet drinkwater. De effecten op het grondwater, zoals een verschuiving in de verdeling van zoet, brak en zout grondwater en de groei van de zoetwatervoorraad, worden daarbij zorgvuldig gemonitord. Het Europese LIFE-programma maak dit FRESHMAN-project mogelijk. FRESHMAN bouwt voort op  onderzoek uitgevoerd binnen het kennisprogramma COASTAR.

Strategisch winnen van brak grondwater

Dunea produceert drinkwater door voorgezuiverd rivierwater te infiltreren in de duinen en na bodempassage weer op te pompen. Deze zoetwatervoorraad drijft op zout grondwater, met daartussen een brakke overgangszone. Dit brakke grondwater is na ontzilting geschikt als bron voor drinkwater. Door het grondwater strategisch te winnen, op de juiste diepte en locatie, kan de zoetwatervoorraad groeien. Dunea slaat zo twee vliegen in één klap: een nieuwe, extra bron van drinkwater én een grotere voorraad zoet water in de duinen voor tijden van schaarste.

Geohydrologisch onderzoek

Teun van Dooren, geohydroloog bij KWR, droeg bij aan het ontwerp van het puttenveld, en leidt nu het geohydrologische onderzoek naar de winning van brak grondwater. “De winput voor brak grondwater heeft filters op drie verschillende dieptes in de brakke overgangszone. Deze filters kunnen afzonderlijk worden aangestuurd, waardoor we heel gericht brak grondwater met de gewenste kwaliteit kunnen winnen. De komende jaren gaan we leren met welke instellingen we de zoetwatervoorraad optimaal kunnen vergroten én brak grondwater van constante kwaliteit kunnen leveren aan de zuivering.”

Best bemeten grondwaterpilot

De pilot is daartoe uitgerust met meerdere innovatieve meettechnieken, waarmee veranderingen in de verdeling van zoet, brak en zout grondwater nauwkeurig gevolgd kunnen worden. Een van de technieken is crosshole ERT, een geofysische techniek dat een driedimensionaal beeld samenstelt van de verdeling van zoet, brak en zout grondwater rondom de winput. Onderzoekers van kennisinstituut Deltares ontwierpen dit systeem en voeren de komende jaren de metingen en analyses uit. Teun van Dooren (KWR): “Dit is een van de best bemeten grondwaterpilots ter wereld. Een ware geohydrologische speeltuin, die ons veel gaat leren over stroming van zoet, brak en zoet grondwater.”

Drinkwaterproductie 2030

Met de pilot verkent Dunea haar opties voor de drinkwaterproductie na 2030. Dunea’s jaarlijkse drinkwaterproductie moet als gevolg van bevolkingsgroei toenemen van 85 miljoen kuub in 2020 naar circa 95 miljoen kuub in 2030 en ruim 100 miljoen kuub in 2040. “We hebben een proces dat steeds kwetsbaarder wordt door klimaatverandering, vervuiling en bouwambities die onze vitale infrastructuur raken,” verklaart Wim Drossaert, directeur van Dunea. “Een multi-bronnenstrategie is ons antwoord daarop: meer bronnen, dichter bij huis, gebruikmakend van verschillende zuiveringstechnieken. Zo kunnen we onder allerlei omstandigheden voldoende drinkwater blijven leveren.”

Omgevingsproces

Of brak grondwater na 2030 een echte bron voor drinkwater wordt, zal niet alleen afhangen van het succes van het FRESHMAN-project, maar ook van de uitkomst van het omgevingsproces. Drossaert: “Dit moet zorgvuldig. Daarom gaan we dit jaar in gesprek met onze omgeving en onderzoeken we de effecten van verschillende oplossingen op de omgeving. Het FRESHMAN-onderzoek loopt intussen gewoon door. Immers: zonder onderzoek, geen opties.“

Wim Drossaert, directeur van Dunea, start de omgekeerde osmose installatie die het brakke grondwater zuivert naar drinkwater. Watertechnoloog Franca Kramer (Dunea) leidt dit deel van het onderzoek.

Geohydroloog Teun van Dooren (KWR) bij de winput van de brakwaterpilot. Brak grondwater wordt gewonnen tussen 90 en 110 meter diepte, direct onder de zoetwatervoorraad. Links op de foto Gertjan Zwolsman (Dunea), projectleider van LIFE FRESHMAN.