Generaties verbinden en samen kijken naar de toekomst van drinkwater

Het 40-jarig jubileum van het Bedrijfstakonderzoek voor de drinkwaterbedrijven (BTO) is van start gegaan met het GRROW-symposium. Binnen het onderzoeksproject GRROW (Generational and Radical Rethinking of the Watersector) heeft de jonge generatie drinkwaterprofessionals verschillende toekomstbeelden ontworpen van de drinkwatervoorziening. Tijdens het symposium werden deze toekomstbeelden gedeeld en besproken met een panel uit de praktijk, vervolgens dachten we samen na over de volgende stap op weg naar de toekomst.

De visualisaties van de drie verschillende toekomstbeelden werden gepresenteerd.

Toekomstbeelden ‘water op maat’, ‘lozers zijn losers’ en ‘collectieve keten’

De titels van de drie ontworpen toekomstbeelden ‘water op maat’, ‘lozers zijn losers’ en ‘collectieve keten’ geven al veel prijs. In ‘water op maat’ levert het drinkwaterbedrijf kwalitatief hoogwaardig drinkwater aan huishoudelijke gebruikers. Drinkwater wordt vooral gebruikt om te drinken en wordt niet langer voor laagwaardige toepassingen gebruikt, daar zijn lokale kringlopen voor ingericht. In ‘lozers zijn losers’ staat bronbescherming centraal. In dit toekomstbeeld is water voor verschillende toepassingen, zowel huishoudelijk als zakelijk, beschikbaar, maar moet het vooral ook in hoogwaardige kwaliteit worden teruggevoerd naar het systeem. In de ‘collectieve keten’ staat het waarborgen van de watervoorziening, onafhankelijk van de geografische locatie centraal. Waterbedrijven zijn onderling verbonden via een ruwwatersysteem en delen op deze manier hun bronnen.

Methodiek

Onderzoekster Nicolien van Aalderen lichtte de methodiek toe die GRROW heeft ontwikkeld om tot deze toekomstbeelden te komen: via dialogen tussen de generaties de onderliggende uitgangspunten van de huidige denkkaders in beeld brengen, vervolgens deze uitgangspunten heroverwegen en mogelijke toekomsten verkennen en ontwerpen. Zo zijn binnen GRROW drie toekomstbeelden ontworpen.

Tijdens de paneldiscussie bespreken (vlnr) Riksta Zwart, Anne Mathilde Hummelen, Rob van Dongen en Louise Vanysacker de toekomstbeelden die in het GRROW-project zijn ontwikkeld.

Panel uit de drinkwaterpraktijk

Tijdens het symposium werden de drie toekomstbeelden gepresenteerd aan de hand van een ‘nieuwsbericht uit de toekomst’. Vervolgens gaf een panel bestaande uit Riksta Zwart (directeur waterbedrijf Groningen), Louise Vanysacker (manager onderzoek en ontwikkeling De Watergroep), Rob van Dongen (algemeen directeur Brabant Water) en Anne Hummelen (programmamanager van het Bedrijfstakonderzoek) hun perspectief op de toekomstbeelden. Dit leverde een mooie discussie op, waarbij bleek dat de toekomstbeelden in delen ook al veel van de huidige denkrichtingen in zich dragen.

Beelden sluiten aan op de realiteit

Zo stelde Rob van Dongen dat ‘Water op maat’ “voor 80% overeenkomt met het nieuwste ondernemingsplan van Brabant Water”. Voor Vlaanderen sluit juist het toekomstbeeld ‘Collectieve Keten’ al aan op de realiteit. Louise Vanysacker gaf daarnaast aan te denken dat we toe moeten naar een sterkere samenwerking tussen drinkwaterbedrijven en waterschappen. Riksta Zwart vond de focus op het natuurlijke systeem in ‘Lozers zijn losers’ heel sterk, maar vreest dat we er met regels alleen niet gaan komen, er is een intrinsieke motivatie nodig. In plaats van ‘lozers zijn losers’, juist ‘keepers are winners’, vasthouden is winnen.

Denkkracht en uitvoeringskracht

De vraag blijft echter: hoe maken we die toekomst werkelijkheid? Daarvoor hebben we niet alleen denkkracht, maar ook uitvoeringskracht nodig, aldus Rob van Dongen. Dat alle aanwezigen die ook bezaten, bleek in de werksessies, waarin we over de realisatie van de toekomstbeelden spraken.

Werksessies rond de droom

In de twee werksessies ‘Droom of nachtmerrie?’ en ‘Aan de slag met je droom’ deden deelnemers uit alle drinkwaterbedrijven binnen het BTO mee, veel van hen waren jonge professionals. We reflecteerden op de toekomstbeelden en welke emoties ze oproepen. Daarna brachten we in kaart hoe de transitie naar deze toekomstbeelden eruit kan zien. Daarbij gingen we deze keer niet in op alle technische en rationele aspecten, maar lag de nadruk juist op emoties. Dit leverde mooie gesprekken op, want waarom voelt iets eigenlijk zo? En wat betekent dit dan voor de mate waarop een toekomstbeeld voor jou een droom of een nachtmerrie is.

In de werksessies werd gereflecteerd op de toekomstbeelden en welke emoties ze oproepen.

Inspiratie en beloftes voor de toekomst

In één van de workshops ontstond het idee dat het soms ook nodig is om een nachtmerrie (ramp) mee te maken om sneller naar de droom te kunnen toewerken. Maar ook het belang van op deze manier denken, vanuit dromen, in plaats van vanuit technische oplossingen, werd als heel inspirerend ervaren.

Ten slotte hebben de deelnemers zelf een belofte aan de toekomst gedaan, wat gaan zij doen om alle generaties erbij te blijven betrekken? Deze belofte werd opgeschreven op kaartjes van groeipapier en wordt in de toekomst naar de deelnemers gestuurd.

Belang van toekomstverkenningen

De bijeenkomst was voor ons een mooie afsluiting van het GRROW-project, waarin Anne Hummelen tijdens het panel nog eens het belang benadrukte van dit soort toekomstverkenningen, waarmee het BTO twintig jaar geleden al bezig was, bijvoorbeeld binnen het project ‘de Kartonnen Doos’. En we kunnen ons alleen maar aansluiten bij de woorden van KWR adjunct-directeur Mariëlle van der Zouwen: “Luisteren naar elkaar leidt tot wijsheid”.  We hopen daar met GRROW een goede bijdrage aan te hebben geleverd.

De deelnemers hebben hun belofte aan de toekomst op ansichtkaarten van groeipapier geschreven.