Grondwateratlas voor bestrijdingsmiddelen gelanceerd

Niet alleen is deze week het langverwachte regeerakkoord gepresenteerd; minstens even belangrijk is de lancering van de grondwateratlas voor bestrijdingsmiddelen. Deze is nu voor iedereen beschikbaar. In opdracht van de ministeries van EZ en I&M maakte de WUR de grondwateratlas, samen met RIVM, CTGB, provincies en waterbedrijven. Dit in navolging van de succesvolle en veelgebruikte bestrijdingsmiddelenatlas voor oppervlaktewater die het Centrum voor Milieuwetenschappen Leiden (CML) in beheer heeft.

Zo’n actueel en openbaar overzicht van het voorkomen van bestrijdingsmiddelen in grondwater is uniek in vergelijking met ons omringende landen. Er is maatschappelijk en wetenschappelijk veel aandacht voor bestrijdingsmiddelen en hun effecten. Regelmatig is er een pleidooi te horen voor het verhogen van de ‘pesticidovigilance’; de waakzaamheid ten aanzien van het gebruik en effecten van bestrijdingsmiddelen, zoals onlangs in Science. De grondwateratlas zal helpen bij het vroegtijdig vinden van signalen van ongewenste gevolgen, ondanks alle voorzorgsmaatregelen in de toelatingsprocedure.

De grondwateratlas brengt in beeld welke bestrijdingsmiddelen, biociden en hun metabolieten waar worden aangetroffen, en in welke concentraties. De meetgegevens in de grondwateratlas zijn afkomstig van waarnemingsputten van de drinkwaterbedrijven en van provincies. Ze beslaan de periode 1990 tot nu. Het actueel houden van dit beeld vraagt nog nadere afspraken en verdere automatisering van gegevensuitwisseling op basis van originele data. Hoewel er al veel gegevens inzitten, zijn verdere aanvullingen vanuit provinciale meetnetten mogelijk, en is ook nadere kwaliteitscontrole nodig voor de exacte locatie en diepte van de meetpunten.

Eerder dit jaar verscheen al een KWR rapport waaruit blijkt dat verontreiniging van grondwater met bestrijdingsmiddelen in Nederland wijdverbreid is, ook buiten de grondwaterbeschermingsgebieden. Een actueel en toegankelijk overzicht van deze gegevens kan veel partijen helpen. Denk aan het ministerie van I&M en EZ als vormgever van landelijk beleid rond gewasbeschermingsmiddelen, biociden en grondwater, het CTGB als toelatingsautoriteit, provincies als beheerder van het grondwater en gebruikers van grondwater zoals drinkwaterbedrijven en brouwerijen.

Op dit moment vindt in opdracht van EZ en I&M een project plaats hoe gegevens uit de grondwateratlas een plek kunnen krijgen in de meer gedetailleerde niveaus van toelatingsbeoordeling. Hierbij telt de ruimtelijke dichtheid van gegevens, want net als bij de oppervlaktewatergegevens moet eerst een verband zijn aangetoond tussen gebruik van een bestrijdingsmiddel in een teelt en het voorkomen ervan in grondwater, voordat in een bestaande middeltoelating kan worden ingegrepen. Hierbij zijn ook bekendheid met het betreffende intrekgebied en de stroombanen van belang.