GRROW-lab: op zoek naar een duurzame relatie met drinkwater

Het GRROW-lab organiseerde in juni 2024 een intergenerationele dialoog, waarin jonge professionals uit de drinkwatersector zelf het gesprek aan zijn gegaan met een expert in hun eigen organisatie. De zestig deelnemers aan deze dialoog hebben de verschillende toepassingen en het belang van water en de bijbehorende verantwoordelijkheden van het waterbedrijf besproken.

Toepassingen en waarden van water

Uit deze dialoog komt de grote verscheidenheid van toepassingen en waarden van water duidelijk naar voren. Water kent bijvoorbeeld belangrijke toepassingen als primaire levensbehoeften, voor de persoonlijke en huishoudelijke hygiëne, als productiemiddel of als plek om te recreëren. Verder worden er verschillende belangen aan water verbonden, waaronder o.a. het belang van water voor de volksgezondheid, voor het maatschappelijk welkzijn of voor economische activiteiten. Ook is de positionering van de waterbedrijven ten opzichte van deze toepassingen en waarden besproken. Deze dialogen richtten zich op de huidige toepassing van water en verdeling van verantwoordelijkheden. De resultaten (tabel 1) laten zien dat professionals heel verschillend denken over de verantwoordelijkheden van waterbedrijven.

Tabel 1 Veronderstelde verantwoordelijkheid waterbedrijven voor levering water.

Dialoog met Deltacommissaris en Kwartiermaker Toekomst

De intergenerationele dialoog biedt vooral inzicht in de complexiteit van de relatie die wij als mens hebben met water en de relatie die wij als drinkwatersector hebben met drinkwater. De komende maanden houdt het GRROW-lab zich bezig met deze complexe relaties en de rol van het waterbedrijf hierin. Als startpunt is het GRROW-team zelf een ‘intergenerationele dialoog’ aangegaan. Ditmaal met de deltacommissaris Co Verdaas en Kwartiermaker Toekomst aan Tafel Mare de Wit. Beiden zijn afgelopen jaar gestart in hun functie en GRROW ging met hen in gesprek over hoe het is om nieuw te zijn in bepaalde functie, waar zij zich over verbazen en verwonderen en de rol van jong professionals bij de wateropgaven van nu en van de toekomst.

Toch drinkwaterproblematiek?

Ondanks zijn ervaring in de sector, probeert Co Verdaas dagelijks met een frisse blik naar zijn werk te kijken. “Mijn motto is om elke dag opnieuw te bekijken, om de onbevangenheid vast te houden”. Wat hem bijzonder verbaast, ondanks zijn kennis over de oorsprong ervan, is dat Nederland met drinkwaterproblematiek kampt, terwijl wij een van de hoogste waterontvangers (via rivieren en hemelwater) van de EU zijn. Hij ziet dat er veel wordt gedaan om het probleem aan te pakken, maar het valt Co Verdaas op dat het discours over oplossingen vaak wordt gedomineerd door (technische) optimalisatie en operationele verbeteringen. Naast het streven naar steeds efficiëntere systemen, gelooft hij dat het minstens zo belangrijk is om de waterbalans te herstellen voor een duurzame oplossing. In de discours mist hij werkgebied-overstijgende samenwerking en een gedeelde langetermijnvisie. 

Co Verdaas  en Mare de Wit pleiten voor ruimte voor een fundamentele herziening van de drinkwatervoorziening en benadrukken daarbij de noodzaak van een gebalanceerd systeem met een holistisch perspectief. Co Verdaas: “En nou even alles van tafel: Als je nu de drinkwatervoorziening van Nederland zou herontwerpen, wat zou je dan anders doen dan dat we nu hebben?” Waarop hij zijn eigen vraag beantwoord: “Nou, ik denk heel veel, ga dat gesprek eens voeren”.

Intergenerationele dialoog tussen GRROW’er Bart-Jan van der Werf (Vitens) en Deltacommissaris Co Verdaas en Kwartiermaker Toekomst aan Tafel Mare de Wit.

Nieuw narratief voor de samenleving

In het GRROW-lab staat een dergelijk gesprek centraal. Hierin worden na de ‘intergenerationele dialoog’ workshops georganiseerd waarin jonge professionals gezamenlijk de relatie met water heroverwegen en herontwerpen. De alternatieve toekomstbeelden die hierbij ontwikkeld worden zullen vervolgens weer breed in de sector besproken en bediscussieerd worden. 

Dit heroverwegen gaat om het zoeken naar dingen die nu vanzelfsprekend zijn, en deze onder de loep nemen. Zo stelt Mare de Wit in ons gesprek: “Het vanzelfsprekende dat water gebruikt kan worden en in een andere staat kan worden teruggebracht naar het systeem, vind ik vervelend”. Co Verdaas vult haar aan door te stellen: ‘is het niet gek dat wij ons water niet kunnen drinken’. … hoe zijn wij daar zo ver vanaf geraakt? … Mijn droom is dat je al het zoetwater gewoon zou kunnen drinken zonder risico, dan zijn wij echt weer op streek.” Ze spreken de behoeften uit een inclusief en positief narratief over (drink)water te ontwikkelen, zodat de samenleving actiever betrokken wordt bij water- en klimaatvraagstukken. Co Verdaas pleit voor een verschuiving van een alarmistische toon naar een constructieve en betrokken benadering, om zo een breder publiek te betrekken bij het oplossen van watergerelateerde uitdagingen. We moeten “van alarmeren naar insluiten”.

Op ‘date’ met water

Tijdens de eerste workshop op 26 september bij Evides Waterbedrijf zijn de jonge professionals aan de slag gegaan met het ontwikkelen van ontwerpprincipes voor dit nieuwe narratief. Dit is gedaan door met elkaar op ‘date’ te gaan. Tijdens deze dates verkennen de deelnemers, in de rol van ‘mens’ of juist ‘water’, hoe de relatie met water momenteel is opgebouwd en welke waarden van water we belangrijk vinden. Hierna zijn ze tijdens de ‘relatietherapie’ op zoek gegaan naar wat er nodig is voor een duurzame relatie op de lange termijn. De verschillende behoeften en waarden van water zijn op deze manier in kaart gebracht en vormen het uitgangspunt voor het ontwerpen van een nieuw narratief.

GRROW-lab deelnemers gaan op date met (drink)water.

Meer weten over GRROW? Kijk op kwrwater.nl/grrow