Hoe gaan we de watersector klaarstomen voor datagedreven besluitvorming?

Traditionele besluitvorming leunt vaak op intuïtie, ervaring en theorie. In de strategische besluitvorming kan data een belangrijke rol spelen. Datagedreven besluitvorming richt zich meer op feiten, statistieken en data als leidraad. Zo kunnen data-gevoede modellen inzicht bieden in verschillende consequenties van besluiten. Data kunnen ook helpen om de onzekerheden in te verwachte resultaten in beeld te krijgen. Op deze manier kunnen goed-onderbouwde besluiten genomen worden over bijvoorbeeld de inzet van bronnen, zuiveringsmethoden, transportleidingen, nieuwe productielocaties, bedrijfsvoering.

De achtergrond van data gedreven besluitvorming

KWR-onderzoeker Peter van Thienen startte de bijeenkomst met een omschrijving van de geschiedenis van data-analyse en kunstmatige intelligentie. Data-analyse voor besluitvorming begon al vroeg, bijvoorbeeld tijdens een cholera-uitbraak in 1854 waarbij John Snow data-analyse inzette om te bepalen van welke waterbron men ziek werd. Het doel van datagedreven besluitvorming is om uiteindelijk automatisch data te analyseren waarmee je inzichten krijgt om beslissingen te maken. Er zijn hierbij 3 niveaus waarop beslissingen genomen worden:

• Strategisch: gaat om de keuze van het systeem
• Tactisch: ontwerp van systeem
• Operationeel: prestatie van het systeem.

Verschillende bronnen van onzekerheden spelen hierbij een rol. De onzekerheid is beperkt bij een operationeel niveau, maar is groter bij een tactisch en strategisch beslissingsniveau. Daarom kun je operationele beslissingen makkelijk geautomatiseerd doen, maar is de menselijke interpretatie belangrijker op het niveau van strategische en tactische beslissingen.

Figuur 1: kenmerken van een data gedreven organisatie

Dynamic adaptive pathways (Deltares)

Deltares heeft een stapsgewijze aanpak ontwikkeld voor besluitvorming met behulp van data. Ad Jeuken van Deltares gaf hierover een toelichting tijdens de bijeenkomst. Dynamic Adaptive Pathways is een raamwerk voor veerkracht en flexibiliteit onder veranderende omstandigheden. Hiermee kunnen padafhankelijkheden in risico’s  voor  lange termijn aanpassingen aan infrastructuur geanalyseerd worden. De analyse brengt de effecten van maatregelen in beeld door middel van indicatoren en drempelwaarden in een systeem. Vervolgens kunnen prestaties van verschillende sets maatregelen in een tijdsspanne inzichtelijk gemaakt worden. Dit kan worden afgewogen tegen de kosten van de maatregelen. Uiteindelijk kan een ‘adaptive pathway’ uitstippeld worden, dit is een pad waarin gespecificeerd is wanneer je welke maatregelen moet nemen om tot een optimaal effect te komen. Jeuken lichtte deze aanpak toe aan de hand van een aantal voorbeeld projecten. Zo heeft Deltares voor Vitens analyses uitgevoerd door middel van deze methodiek.

Dijkinspecties (WDODelta)

Wijnand Evers van WDODelta gaf een presentatie over hoe data helpt bij dijkinspecties. Binnen WDODelta is het Dashboard Waterveiligheid ontwikkeld.  Hierin staan bijvorbeeld de actuele waterstanden, neerslagdata, kunstwerken, aandachtspunten hoogwater, actuele sterkte en historische gegevens. Hiermee kunnen de keringbeheerders naar de juiste locaties gestuurd worden. Ook geeft het dashboard inzicht in waar het dijksysteem nog niet optimaal is. Metingen die door het waterschap worden gedaan tijdens dijkinspecties, worden automatisch in ArcGIS vastgelegd. Met deze data kan direct een bericht naar een aannemer worden gestuurd als onderhoud aan een dijk nodig is. Als een melding is afgehandeld, wordt deze vastgelegd in de historie van de database. Met deze makkelijke toegang tot informatie wordt het nemen van beslissingen gemakkelijker. Informatievoorziening is vooral in een crisissituatie heel belangrijk.

Energietransitie en digitaliseren (TNO)

De laatste presentatie van de bijeenkomst werd gegeven door Devin Diran van TNO. Hij sprak over de rol van digitaliseren en datagedreven werken bij de energietransitie. Ook hier wordt gebruik gemaakt van een dashboard om de energietransitie inzichtelijk te maken. Datagedreven besluitvorming geeft gemeentes beter inzicht in systeemafhankelijkheden. Voorspellende analyses zijn mogelijk, maar ook het monitoren van de voortgang in de transitie en de effectiviteit van beleid. Aan de hand van een aantal casussen illustreerde Diran dat men leert door te experimenteren. Daarnaast is het multidisciplinair en domeinoverschrijdend werken.

Discussie tussen waterbedrijven

De bijeenkomst werd afgesloten met een interactieve discussie over de datagedreven besluitvorming bij drinkwaterbedrijven. Centrale vraag hierbij is: Wat is de eerste stap? Hieruit komt naar voren dat er nieuwe rollen ontstaan binnen de organisatie vanuit de digitale transformatie, die door mensen ingevuld dienen te worden. Ook kan het management datagedreven gaan werken, maar vaak wordt dit als een puur operationele taak gezien. Hoe gaan we mensen klaarstomen voor datagedreven besluitvorming? Oplossingen die hiervoor genoemd worden zijn met name mensen uit de business koppelen met datascientists, professionalisering in dataverwerking en het inrichten van kwaliteitsborging voor datagedreven applicaties. Uit een inventarisatie onder de aanwezigen bij deze bijeenkomst blijkt dat  de Nederlandse en Vlaamse drinkwaterbedrijven het belang zien van datagedreven besluitvorming , maar we hebben nog stappen te zetten.