Hoe zit het met plastics in water?

Hieronder zetten we de antwoorden op een paar vragen over (nieuws over en onderzoek naar) plastics in water op een rij:

Wat weten we van het Australische onderzoek?

De Australische studie waarover de meest recente nieuwsberichten gaan, is nog niet openbaar: het artikel is ingediend bij een wetenschappelijk tijdschrift, maar wordt eerst nog door andere wetenschappers beoordeeld (peer review) voordat het tijdschrift het artikel plaatst. Op de website van Newcastle University geven de onderzoekers al wat informatie over hun onderzoeksmethode, maar hoe ze precies te werk zijn gegaan zal pas blijken als het wetenschappelijke artikel verschijnt. Intussen heeft het WWF de studie wel al gebruikt als basis voor een (samenvattend) rapport en wordt er gesproken over ‘your plastic diet’. Buitenlandse media spraken over ‘een creditcard per week aan plastic’, zie bijvoorbeeld de nieuwsberichten van Newcastle University en CNN.

Bron: WWF

Wat kunnen we er nu al over zeggen?

Nederlandse wetenschappers, onder meer van KWR en Wageningen University & Research (WUR), willen graag weten hoe de Australische onderzoekers tot de conclusie zijn gekomen dat mensen circa 5 gram plastic deeltjes per week binnenkrijgen. Verschillende wetenschappers hebben zich gebogen over de informatie die de onderzoekers nu al naar buiten hebben gebracht, zoals te lezen is in een artikel van EOS. Ze uiten hun twijfels bij de hoogte van de claim: 5 gram per week lijkt aan de hoge kant. Ook het bericht op Waterforum geeft aan dat de hoeveelheid die de Australische onderzoekers vinden fors hoger is dan wat Canadese onderzoekers eerder vonden. Pas als het Australische onderzoek is gepubliceerd, wordt duidelijk waarop de berekening gebaseerd is en hoe de onderzoekers zijn omgegaan met onzekerheden en verschillen in grootte van deeltjes.

Over welk drinkwater gaat het?

Volgens het wel al verschenen WWF-rapport vormt drinkwater de grootste bron van de blootstelling aan plastic door mensen. Het rapport maakt daarbij echter geen onderscheid tussen kraanwater en water uit flessen. Uit het eerdere Amerikaanse onderzoek bleek dat vooral flessenwater een bron van plastic lijkt te zijn en dat water uit de kraan minder deeltjes bevat. Al met al zijn er genoeg vragen en redenen om de aanwezigheid van plastics in drinkwater echt goed in kaart te brengen.

Wat weten we over de Nederlandse situatie?

Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat plastics voorkomen in water uit rioolwaterzuiveringen, grote rivieren en meren in Nederland. Maar geen enkele studie heeft systematisch gekeken naar plastic deeltjes in drinkwater. Een van de redenen daarvoor is dat de onderzoeksmethoden om plastic deeltjes in water op te sporen nog in ontwikkeling zijn. KWR en andere onderzoeksinstellingen werken op dit moment aan betrouwbare bemonsterings- en meetmethoden. Immers, bij de buitenlandse studies zijn allerlei vragen te stellen over hoe betrouwbaar deze methoden zijn. Onderzoekers van de WUR stellen dat veel onderzoek nog niet goed bruikbaar is. Ondanks de onzekerheid over hoe nauwkeurig de meetgegevens zijn, concluderen ze wel dat het beeld ontstaat dat onbehandeld water meer deeltjes bevat dan water dat door de drinkwaterzuivering is gegaan. Ook zou grondwater lagere gehaltes plastic deeltjes bevatten dan oppervlaktewater. Het is volgens de onderzoekers zeer waarschijnlijk dat dit ook geldt voor de Nederlandse situatie.

Wat weten we over plastics in Nederlands oppervlaktewater?

KWR volgt de ontwikkelingen op de voet en werkt in opdracht van de Nederlandse waterbedrijven aan het verkrijgen van betrouwbare meetgegevens over plastic deeltjes in oppervlaktewater. Bijvoorbeeld binnen het project TRAMP, dat erop gericht is om plastic deeltjes te meten en te modelleren en hun effecten in beeld te brengen, speciaal voor het Nederlands oppervlaktewater. In TRAMP zijn de afgelopen jaren bemonstering- en meetmethoden ontwikkeld. Gedurende 2019 worden die toegepast op verschillende locaties in Nederland. Op die manier zullen in 2020 (meer) gegevens beschikbaar zijn over het voorkomen van plastic deeltjes in Nederlands oppervlaktewater. Naast het in kaart brengen van de aanwezigheid en verspreiding van deeltjes test KWR ook mogelijke oplossingen, zoals The Great Bubble Barrier: een scherm dat plastic deeltjes onderschept bij de rioolwaterzuivering Wervershoof.

Wat weten we over plastics in Nederlands drinkwater?

KWR voert dit jaar voor de waterbedrijven een eerste onderzoek uit aan drinkwatermonsters. De resultaten uit dit onderzoek worden in 2020 verwacht. Er is een nieuwe en meer betrouwbare methode ontwikkeld, die deeltjes met een grootte tussen 0,1 tot 0,5 mm. goed kan aantonen. Bij deze methode worden de deeltjes gevangen op een filter en behandeld om organische deeltjes en zand te verwijderen. Daarna kan de identiteit van de deeltjes worden vastgesteld. Dit geeft niet alleen inzicht in aantallen deeltjes, maar ook in soorten plastic en in groottes van de deeltjes; informatie die duidelijk kan maken waar de plastic deeltjes vandaan komen. Uiteindelijk wordt het dan ook mogelijk om de hoeveelheid plastic deeltjes die we via water binnenkrijgen te vergelijken met de inname via bijvoorbeeld voedsel en lucht.