Blog

Kennis delen over innovaties in de watersector

BTO & Watershare Webinarserie ‘Sharing International Experiences in Water supply’

Onder de titel ‘Sharing International Experiences in Water supply’ heeft een serie webinars in 2022 duidelijk gemaakt hoe een verenigde watersector de krachten bundelt in het aangaan van complexe uitdagingen. Deze tijd van transitie biedt veel kansen voor technologische, digitale, sociale en business innovatie. Daarmee kunnen kennisinstituten, waterbedrijven, industrie, overheden en technologieontwikkelaars bijdragen aan het realiseren van doelen uit de Europese Green Deal. De webinars, georganiseerd door KWR in het kader van het Bedrijfstakonderzoek van de Nederlandse waterbedrijven en het Vlaamse De Watergroep (BTO), werd door velen aangegrepen voor het uitwisselen van kennis en het voeren van gesprekken.

In het afgelopen jaar hebben we de gevolgen van langdurige perioden van droogte van dichtbij ervaren in Nederland, België en vrijwel overal in Europa. Het tekort aan zoetwater heeft grote gevolgen gehad voor allerlei vitale functies. Water was vrijwel dagelijks voorpaginanieuws, of het nu ging over sproeiverboden, woningenverzakking of de vele natuurbranden die oplaaiden door droogte. Hoe belangrijk de beschikbaarheid van water is, wordt met de dag concreter. Water is essentieel voor ecosystemen en voedselproductie, als industrieel proceswater en koelwater voor energiecentrales, voor materialenvervoer via de scheepvaart en uiteraard voor de drinkwaterproductie. Omdat naar verwachting zoetwatertekorten het nieuwe normaal zouden kunnen worden, is het noodzakelijk om veerkrachtige en innovatieve oplossingen te ontwikkelen. En dat moeten we binnen de watersector gezamenlijk doen.

Green Deal

Een van de aanknopingspunten om in actie te komen is de Green Deal, waarmee de EU in 2050 een klimaatneutraal Europa beoogt te realiseren. De Green Deal stimuleert de ontwikkeling en toepassing van klimaatadaptieve maatregelen, gericht op bescherming en herstel van natuurlijke ecosystemen, duurzaam gebruik van hulpbronnen en verbetering van onze gezondheid. Naar verwachting zal de digitale transitie deze omslag versnellen richting duurzame economische ontwikkelingen in Europa.

Deze digitale transitie maakt dat kennisinstituten, waterbedrijven, industrie, overheden en technologieontwikkelaars behoefte hebben aan samenwerken en uitwisselen van kennis over de complexe watervraagstukken die op Europa afkomen. In de webinarserie ‘Sharing International Experiences in Water supply’, georganiseerd door KWR vanuit Watershare en BTO, is in de afgelopen maanden veel kennis gedeeld en zijn discussies gevoerd over recente ontwikkelingen en het valoriseren van oplossingen voor urgente onderwerpen die de watersector bezighouden. Het ging over klimaatverandering, waterhergebruik, de circulaire economie, digitalisering in de watersector, waterkwaliteit en de water-energie-voedsel-ecosysteem-nexus. Hier volgt een korte toelichting op wat in de webinars is besproken.

Complexe interacties in de nexus

Water speelt een integrale rol in de water-energie-voedsel-ecosysteem-nexus. Met ‘nexus’ wordt het verband tussen deze elementen aangeduid. In het eerste webinar over ‘The Nexus: Building Synergies Across Sectors’ liet Floor Brouwer (WUR) aan de hand van resultaten uit SIM4NEXUS zien dat complexe en dynamische interacties tussen sectoren vragen om een holistische aanpak. Voorbeelden uit NEXOGENESIS, onder andere uit Letland, tonen aan dat digitale technologie de aangewezen aanpak is om in beeld te brengen in hoeverre maatregelen en sectoraal beleid elkaar versterken of juist conflicterend zijn. En interactieve serious games kunnen helpen in het versnellen van de dialoog en besluitvorming bij cross-sectorale vraagstukken, zo bleek uit het aansluitende webinar ‘Serious Gaming: Enabling stakeholder dialoque and decision making’.

Hergebruik en alternatieve bronnen

De media noemt hoofdzakelijk twee oplossingen voor de huidige watertekorten: het verminderen van waterverbruik en het zoeken naar alternatieve bronnen. In Vlaanderen wordt in beeld gebracht wat mogelijkheden zijn voor grootschalige toepassing van alternatieve bronnen en de ontwikkeling van hybride watersystemen. Tijdens het webinar ‘Water reuse and alternative sources’ vertelde Louise Vanysacker van de Watergroep hierover door in te gaan op de onderzoeksvraag of naast centrale waterlevering ook ruimte is voor decentrale waterlevering met effluent uit afvalwaterzuivering, regenwater en grijs water.

Een ander webinar met betrekking tot hergebruik werd geleid door Heather Smith van Cranfield University en had als titel ‘Understanding Public Acceptance of Water Re-use’. De onderzoekster maakte duidelijk dat de inzet van gezuiverd afvalwater voor productie van drinkwater en de toepassing in de voedselketen een adequate, en vaak langdurige communicatiestrategie met en actieve betrokkenheid van burgers in de besluitvorming nodig heeft. Een mooi praktijkvoorbeeld kwam van het Zweedse eiland Öland, waar afvalwater wordt hergebruikt om er drinkwater van te maken. De acceptatie van hergebruik van afvalstoffen als nieuwe grondstof, waaronder voor de productie van drinkwater, neemt steeds meer toe. Tegelijkertijd is dit nog steeds het grootste struikelblok voor grootschalige toepassing van waterhergebruik. Dit hangt niet zozeer samen met een gebrek aan vertrouwen in de milieuvoordelen, maar is gerelateerd aan sociale normen en emotie, zo leert de ervaring.

Circulaire oplossingen

In het webinar ‘Technologies for smart circular water management’ gaven Christos Makropoulos (NTUA) en Francesco Fatone (UNIVPM) toelichting op succesvolle circulaire pilotprojecten. De Europese Green Deal stimuleert de transitie van de traditionele lineaire economie (produceren, consumeren en weggooien) naar een circulaire economie (produceren, gebruiken en hergebruiken). Doel hiervan is om uitputting van natuurlijke grondstoffen, negatieve effecten op het milieu, en competitie om schaarse grondstoffen – waaronder water – zoveel mogelijk te beperken. Afvalwater wordt vanuit circulair gezichtspunt een (alternatieve) grondstof voor de productie van water, maar ook voor energie en waardevolle stoffen, die hier beiden in opgeslagen zitten. De synergie met waterbedrijven zal naar verwachting bijdragen aan een competitieve Europese industrie.

Hoewel het concept van circulariteit al langer bekend is, zijn in de watersector nog maar weinig grootschalige voorbeeldprojecten hiervan ontwikkeld en toegepast. KWR werkt in onder andere ULTIMATE en NEXTGEN aan de ontwikkeling van circulaire wateroplossingen in de praktijk. Een voorbeeld hiervan is het het Deense Kalundborg, waar het eerste industriële symbiose complex ter wereld staat, dat is bedoeld om afvalwaterstromen, reststoffen en restwarmte dat vrijkomt in het ene industriële proces te gebruiken in andere industriële processen. Op deze locatie werken verschillende bedrijven gezamenlijk aan het verminderen van afvalstromen. En KWR ontwikkelt samen met andere vooruitstrevende partijen in de watercyclus praktische circulaire oplossingen en toetst deze in de praktijk. Tijdens het webinar werd toelichting gegeven op twee voorbeelden van circulaire pilots die gedeeltelijk zijn ontwikkeld in NEXTGEN en ULTIMATE, projecten die worden gecoördineerd door KWR. In Athene wordt het concept van sewer mining toegepast, waarbij afvalwater met een mobiele zuiveringsunit op locatie wordt gezuiverd tot irrigatiewater voor boomkwekerijen in de stad. De efficiëntie hiervan wordt gevoed met data die worden verzameld in het watersysteem. In het Aretusa industriële complex in Toscane wordt een digital twin ontwikkeld om op basis van kwaliteitskenmerken bronnen van afvalwater te kunnen scheiden. Dit verhoogt de efficiëntie van hergebruik en verlaagt tegelijkertijd de kosten voor zuivering. Daarnaast brengt deze pilot in beeld op welke wijze minerale reststoffen uit stedelijk afvalwater opgewerkt en toegepast kunnen worden in het industriële productieproces. Deze waterslimme symbiose tussen waterbedrijven en industrie biedt veel mogelijkheden om water, energie en waardevolle stoffen terug te winnen en opnieuw te gebruiken. Uit ULTIMATE en NEXTGEN komen ook business modellen voort die het mogelijk maken om de symbiose tussen waterbedrijven en industrie te organiseren.

Conclusie

De webinarserie ‘Sharing International Experiences in Water supply’ heeft laten zien dat actieve samenwerking en afstemming met andere sectoren in de water-energie-voedsel-ecosysteem-nexus nodig en mogelijk is voor het aanpakken van de complexe uitdagingen waar de watersector voor staat. De transitie naar een circulaire (water)economie vraagt om duurzame oplossingen op systeem (en regionaal) niveau. Naast de vele uitdagingen biedt deze transitie tegelijkertijd ook veel kansen voor technologische, digitale, sociale en business innovatie. Daarmee kan het bijdragen aan het realiseren van doelen uit de Europese Green Deal.

Overzicht van alle webinars:

 

KWR werkt in Europa samen met kennisinstituten, waterbedrijven, industrie, overheden en technologieontwikkelaars aan complexe watervraagstukken.

delen