Methamfetamine in riool Ermelo opvallend voor Nederland

In Ermelo is ook een kleine vracht aan methamfetamine in het rioolwater aangetroffen. Dat is bijzonder omdat dit middel niet eerder in een vergelijkbare Nederlandse gemeente werd aangetroffen. Vergeleken met de in Europa gemeten vrachten (met name steden in Duitsland, Tsjechië en Slowakije) zijn de in Ermelo aangetroffen vrachten methamfetamine echter gering, namelijk een factor 15-20 lager.

Vrachten afkomstig van gebruik

In de monsters van Ermelo vond KWR geen aanwijzingen voor een dump van afval afkomstig van de productie van noch methamfetamine noch amfetamine. Met andere woorden, de vrachten zijn in beide gevallen afkomstig van consumptie. Omdat de onderzoekers de concentraties omrekenen naar vrachten per 1000 inwoners, is het mogelijk de resultaten van verschillende gemeenten in Nederland en in Europa met elkaar te vergelijken.

KWR doet als sinds 2010 onderzoek naar de aanwezigheid van drugs in het riool. Regelmatig zijn de onderzoekers daarbij op directe lozingen gestuit, en daarom heeft KWR inmiddels methoden ontwikkeld die restanten van drugs aanwezig als gevolg van menselijke consumptie kunnen onderscheiden van directe lozingen. De KWR onderzoekers kijken altijd – ook in Ermelo – naar de volgende drie punten:

1. Is er in de weekpatronen een plotselinge verhoging te vinden die afwijkend is van de normale weekpatronen? Dit was niet het geval.
2. Wat is de zuurgraad van de monsters? Het productieafval van synthetische drugs bestaat veelal uit sterke zuren, die zorgen voor een lage zuurgraad, of basen die zorgen voor een hoge zuurgraad. Wij hebben geen afwijkingen in de zuurgraad gevonden.
3. Aan de hand van specifieke chemische ‘markers’ (dat zijn typische uitgangsstoffen of tussenproducten) kan onderzocht worden of er afval uit een bepaalde productiestap van synthetische drugs geloosd zijn. Die markers zorgen voor een chemische ‘vingerafdruk’ in het afvalwater. Wij hebben geen enkele marker aangetroffen die wijst op productieafval afkomstig van amfetamine of methamfetamine.

Het gebruik van methamfetamine in Nederland is niet erg populair in vergelijking met Europa. Toch zijn er ondertussen concrete  aanwijzingen gevonden voor gebruik. Hoofdonderzoeker Pim de Voogt: “KWR heeft sinds 2011 methamfetamine aangetroffen in het rioolwater van Amsterdam. Volgens onderzoek van het Bonger Instituut voor Criminologie van de Universiteit van Amsterdam in opdracht van het Jellinek Preventie Instituut (‘Antenne Monitor 2016’), is het gebruik van methamfetamine onder feestgangers gegroeid. De cijfers van KWR lijken de conclusie van het Bonger Instituut te bevestigen (zie figuur 1).”

Uit de Antenne Monitor 2016 blijkt dat de prijs van methamfetamine relatief hoog is (100-150 euro per gram), maar dat er wel signalen zijn dat er goedkopere methamfetamine op de markt is gekomen. Zo is de straatprijs in Tjechië, onder meer bij de Aziatische bazaars aan de grens met Duitsland, ongeveer 50 euro per gram. Onderzoeker Erik Emke: “Vergeleken met vrachten gemeten in Duitsland, Tsjechië en Slowakije zijn de in Nederland – en dus ook in Ermelo – aangetroffen vrachten aan methamfetamine een factor 15-20 lager (13 mg/1000 inwoners vergeleken met 180-240 mg/d/1000 inwoners – de Europese top 5 in 2017) en liggen ze ook ruim onder het gemiddelde niveau van 22 mg/d/1000 inw dat in ruim 60 Europese steden is aangetroffen.”

Drugsgebruikkaart van Nederland

De Voogt: “Het besluit van het gemeentebestuur van Ermelo om kwantitatief onderzoek te laten doen naar drugs in het riool, vinden we bij KWR van lef getuigen. Omdat er in heel Nederland tot nu toe slechts een twintigtal (kleine) gemeenten dit onderzoek hebben laten uitvoeren, staan de betreffende gemeentebesturen telkens negatief in de nationale spotlights. In het algemeen zijn de resultaten van de onderzochte gemeenten echter vergelijkbaar (uiteraard met de beschreven uitschieters) en is onze verwachting dat het drugsgebruik in andere gemeenten in Nederland vergelijkbaar zal zijn. Of het nu gaat om grote steden (zoals Amsterdam, Utrecht en Eindhoven) of kleine gemeenten (zoals Ermelo).”

“Eigenlijk wachten we op een verzoek van de VNG of van de 5 betrokken ministeries (V&J, VWS, I&M, EZ&K en BuZa) om het drugsgebruik in heel Nederland in kaart te brengen. Op die manier hoeft er niet meer naar een individuele gemeente te worden gewezen en kunnen de gemeentebesturen van elkaar leren en een gezamenlijk preventiebeleid ontwikkelen. Door de drugsgebruikkaart van Nederland periodiek te actualiseren, kan het beleid worden getoetst en zo nodig bijgesteld.”

Figuur 1: Vrachten methamfetamine tussen 2011 en 2017.