Minder stikstof in sloten door bioreactor met houtsnippers

Op veel plekken in Nederland komt nog te veel stikstof in het oppervlaktewater voor. Landbouw is een belangrijke bron, vooral door bemesting. Daardoor spoelt bijvoorbeeld via drainagebuizen nitraat naar de sloot. Een teveel aan mineralen – zoals stikstof – is niet goed voor de kwaliteit van het water. Het zorgt onder meer voor algen en overmatige groei van planten en kroos. Terwijl we de waterkwaliteit in Nederland juist willen en moeten verbeteren. Het mestbeleid richt zich vooral op de aanpak bij de bron. In aanvulling daarop zou op percelen waar nitraat makkelijk uitspoelt, het nitraat ook uit het drainagewater gehaald kunnen worden. In Westerbeek (gemeente Land van Cuijk) wordt daarom een bioreactor met houtsnippers getest om nitraat te verwijderen uit drainagewater. 

Afbeelding 1. De aanleg van de houtsnipperreactor in het Brabantse Westerbeek. 

Het drainagewater van het landbouwperceel komt in de bioreactor terecht. De houtsnippers in de reactor stimuleren bacteriën die van nature in de grond aanwezig zijn. Deze bacteriën zetten nitraat om in het onschadelijke stikstofgas. ”Zodat we weer schoon water in de sloot kunnen laten lopen”, aldus Inge van Driezum, onderzoeker grondwaterkwaliteit en -bescherming bij wateronderzoeksinstituut KWR. 

Stikstof heeft negatief effect

Na de teelt van gewassen blijven er meststoffen achter in de grond, omdat planten niet alles opnemen. Een deel hiervan spoelt via drainbuizen naar de sloot. “De houtsnipperreactor is simpel en relatief goedkoop en tegelijkertijd heel effectief. Je kunt er een groot effect mee bereiken op de waterkwaliteit en hoeft tegelijkertijd de landbouw niet enorm te beperken”, zegt Stefan Jansen, microbioloog bij Deltares. Inge van Driezum vult aan: “Samen met collega’s van Deltares hebben we de houtsnipperreactor ontworpen en aangelegd. Bij het ontwerp is rekening gehouden met intensieve monitoring, waardoor het mogelijk is om de processen in de reactor op de voet te volgen. Dit vergroot onze kennis over houtsnipperreactoren en de praktische toepassing ervan in Nederland”.  
 
“Het voordeel van deze aanpak is dat je de reactor ondergronds kan afwerken en kan inzetten op plekken waar dit soort problematiek speelt”, aldus Frank van Herpen, projectleider namens waterschap Aa en Maas. De reactor is gevuld met houtsnippers van bomen uit de omgeving en gaat naar verwachting ongeveer tien jaar mee zonder vervangen te hoeven worden. Een ondergronds afgewerkte bioreactor maakt het mogelijk de grond voor iets anders te gebruiken, bijvoorbeeld voor bufferstroken. 

Ervaringen buitenland

In Denemarken en de Verenigde Staten zijn soortgelijke proeven met houtsnippers gedaan. Daar bevatte het uitspoelend drainagewater 20 tot 40 procent minder stikstof. Met de proef in Westerbeek onderzoeken de kennisinstituten samen met het waterschap hoe de bioreactor met houtsnippers in de typisch Nederlandse situatie werkt. Er is ook een vergelijkbare testopstelling gebouwd in Limburg en er zijn plannen voor een test in Noord-Holland. 

Meerdere partijen betrokken

De proef is een samenwerking van onderzoeksinstituten Deltares, KWR Water Research Institute, Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en Wageningen University & Research. De proef wordt gefinancierd door waterschap Aa en Maas, waterschap Zuiderzeeland, Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer (STOWA), het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, alsook de provincies Noord-Brabant en Flevoland. 

Persmoment

Op dinsdag 19 maart om 11.00 uur geven vertegenwoordigers van Deltares, KWR en het Waterschap Aa en Maas op locatie in Westerbeek een toelichting op de proef. Het is dan ook mogelijk om filmopnames te maken. Geïnteresseerde media wordt gevraagd zich vooraf aan te melden bij Jens Verhagen, persvoorlichter van Waterschap Aa en Maas ( of 06-39351217).