Ondergrondse opslag van warmte helpt Nederland ook in de winter duurzaam te verwarmen

HEATSTORE demonstreert en bestudeert niet alleen warmteopslag, maar streeft ook naar snelle overdracht van de technieken aan het bedrijfsleven. Naast de projectcoördinator ECN (nu onderdeel van TNO) participeren vanuit Nederland adviesbureau IF Technology, energiebedrijf ECW, wateronderzoeksinstituut KWR en het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW).

Figuur 1: De bekende warmtebadkuip: hoge warmtevraag tijdens de winter, en lagere warmtevraag in de zomer. Ondergrondse opslag maakt het mogelijk om het overschot aan warmte en aanbod uit variabele bronnen (bv. uit zonnewarmte) in de zomer optimaal te benutten.

Hogere temperaturen op grotere schaal opslaan

Door het intelligent combineren van warmtebronnen en opslagtechnologieën moet het in de toekomst mogelijk zijn om met de opgeslagen warmte een heel seizoen te overbruggen. In Nederland wordt warmte ondergronds opgeslagen om in de winter te leveren aan warmtenetten. Warmte opslaan om later te benutten bestaat al wel, maar nog niet op de schaal die nodig is om de warmtevoorziening op wijk, stad of regioniveau te verduurzamen. Deze grootschalige warmteopslag in de ondergrond maakt het mogelijk optimaal gebruik te maken van duurzame bronnen zoals geothermische warmte, industriële restwarmte en power-2-heat uit variabele zonne- en windenergie, tegen lagere kosten en met minder impact op de bovengrondse ruimte.

Negatieve impact van opslag voorkomen

Om de potentie te kunnen realiseren, is het essentieel dat ondergrondse warmteopslag andere gebruiken van de ondergrond, zoals voor drinkwaterproductie, niet negatief beïnvloedt. Dit maakt ook onderdeel uit van HEATSTORE. Zo onderzoekt KWR binnen HEATSTORE niet alleen hoe zoveel mogelijk van de opgeslagen warmte kan worden teruggewonnen, maar ook wat de impact bepaalt van de warmte die wel ontsnapt. Daartoe wordt bijvoorbeeld de lopende monitoring bij de lopende ondergrondse warmte opslag pilot Koppert-Cress binnen HEATSTORE verder uitgebreid.

Slimmere warmtenetten met opslag

De samenwerkende partijen willen de opslagtemperatuur verhogen: tussen 25 en 90 graden. Dit levert ook voordelen op bij koppelen van opslag in een warmtenet. Door gebruik te maken van ondergrondse waterhoudende lagen (aquifers), boorputten of lege mijnen kan de warmte opgeslagen worden. In het project worden opslagtechnologieën gedemonstreerd in combinatie met diverse warmtebronnen: geothermische warmte, zonnewarmte en restwarmte uit bijvoorbeeld afvalverwerking. Door het slim afstemmen van bronnen, gebruikers en opslag in een warmtenet kunnen de kosten van het hele systeem sterk dalen; de ambitie is minimaal 20% reductie.

Bedrijfsleven stimuleren

De combinatie van expertise van onderzoekinstituten en deelname van het bedrijfsleven is nodig om ondergrondse warmteopslag grootschalig mogelijk te maken. HEATSTORE streeft er naar de technieken snel over te dragen aan het bedrijfsleven zodat die snel met de resultaten aan de slag kan. Het project is naast het verder brengen van technologie ook gericht op de maatschappelijke inbedding, onderzoeken van businessmodellen en wetgeving.

GEOTHERMICA

Heatstore is een van de 9 innovatieve projecten voor geothermische warmte die subsidie krijgen vanuit het GEOTHERMICA – ERA NET COfund. GEOTHERMICA is een gezamenlijk initiatief van EU-lidstaten en geassocieerde landen voor onderzoek- en innovatieactiviteiten, aangevuld met financiële ondersteuning vanuit de Europese Commissie. GEOTHERMICA ondersteunt internationale innovatieprojecten door het uitzetten van ”joint calls”.  Daarnaast voert GEOTHERMICA activiteiten uit, gericht op het verbeteren van de afstemming tussen publieke onderzoeks- en innovatieprogramma’s in verschillende landen, en op beter gebruik van resultaten van gesubsidieerde projecten. RVO.nl vertegenwoordigt Nederland met expertise en subsidiemiddelen in GEOTHERMICA. De Nederlandse deelname in de projecten is gesubsidieerd via de regeling Hernieuwbare Energie.