Public Design for Water goes Dutch Design Week: OnderWaterwereld Tour

Een ontwerpende benadering voor watervraagstukken en cultuurverandering als transitieversneller

Anouk van der Poll (initiator, Embassy of Water) en Fabi van Berkel (onderzoeker, KWR) openen de ochtend door de waarde van ontwerpkracht voor watervraagstukken te presenteren.  Bij KWR wordt een ontwerpende onderzoeksbenadering al vaak ingezet voor onderzoeksprojecten. Onder de noemer Public Design for Water worden verschillende ontwerpende onderzoeksmethodieken, zoals de RIO-methode en de Dubbele Diamant ingezet om co-creatief kennis te ontwikkelen en voor lang lopende transitievraagstukken te verkennen, gezamenlijk te navigeren, leren én handelingsperspectieven vorm te geven. De ontwerpende benadering Reflexief Interactief Ontwerpen wordt ingezet voor lange meerjarige trajecten met oog voor systeemverandering. De Dubbele Diamant is daarbij een herkenbare methodiek die ‘ontwerp denken’ uitgelegd als ‘het convergeren en divergeren in de probleem- en oplossingsruimte’. Hierdoor komen iteraties centraal te staan in ontwerpende onderzoekstrajecten.

KWR ziet Public Design als hoe van de transities dat praktijk en onderzoek gezamenlijk verkennen. Dit gedachtegoed sluit goed aan bij de visie van  de Publieke Ontwerppraktijk (PONT) die creatieve denkkracht wil benutten om complexe vraagstukken in de samenleving te begrijpen en aan te pakken. Omdat een ontwerpende benadering vele vormen en varianten kent, vat PONT de kenmerken van ontwerp krachtig samen door vier kenmerken te identificeren, namelijk:

• Het betrekken en integreren van verschillende perspectieven

• Het reframen van de vraag om dominante denkbeelden te doorbreken

• Vormgeven en verbeelden om abstracte zaken tastbaar en bespreekbaar maken

• Het orkestreren van verandering: met ‘small wins’ naar grote verandering

Fides Lapidaire (Kunstenaar en social designer bij TwynstraGudde) weet de zaal te pakken met haar inspirerende en aanstekelijke enthousiasme over de onderWATERwereld. Onder deze noemer ontwikkelt zij al een aantal jaar prikkelende projecten die de maatschappij in beweging brengt door zich te richten op ‘een herijking van het gesprek over ons Waterbeheer’. Met de werken ‘Bodies of water’ of ‘Mensput, wensput’ weet zij onzichtbare en complexe vraagstukken tastbaar te maken en mensen te prikkelen tot nieuwe perspectieven.

Susan Arts (TwynstraGudde) neemt de groep vervolgens mee in de verschillende logica’s die zij tegenkomt in haar werk als Social Designer bij verschillende overheden en legt uit waarom er frictie kan ontstaan tussen ontwerp- en overheidssamenwerkingen. Voor ontwerpers is het een tweede natuur om op een meer verkennende en intuïtieve wijze te kijken naar vraagstukken en zijn specifieke methodieken voor ontwerp ook niet zo nodig, maar overheidsorganisaties zijn ingericht op andere principes en logica’s die terecht gevolgd moeten worden. De logica van ‘Ontwerp’ met een meer open houding voor voelen, subjectiviteit, interpretatie en inspiratie, sluit niet aan bij andere overheidslogica’s van ‘Onderhandelen’ en ‘Empirie’. Het is interessant om te verkennen hoe bestaande vastzittende structuren kunnen worden doorbroken door de kwaliteiten van ontwerp te integreren in overheidshandelen.

Katja Barendse (onderzoeker KWR) inspireert vervolgens door te vertellen over haar onderzoekservaring naar samenwerkingsvormen tussen kunst en wetenschap. Zij typeert verschillende kennistypen en beschrijft hoe de aard van de samenwerking invloed heeft op de impact ervan. Wanneer kunst en ontwerp bijvoorbeeld instrumenteel wordt ingezet, kan een breder publiek worden bereikt, maar ontstaat er weinig zelfreflectie bij de deelnemende partijen. Wanneer er een synergetische samenwerkingsvorm is, waarbij alle partijen vanaf de start gezamenlijk optrekken, worden aannames en wereldbeelden blootgelegd. Daar ontstaat de meeste ruimte voor transformatief leren en paradigmaverandering, wat essentieel is voor het realiseren van de transities waar we voor staan. Lees hier meer over dit onderzoek  naar de waarde en voorwaarden van kunst/wetenschap-samenwerkingen.

In relatietherapie met water

Water: iets dat we dagelijks gebruiken, maar waar we zelden echt bij stilstaan. Wat als we onze relatie met water zouden herzien en water zouden erkennen als een partner in ons leven? En, welke taal hoort daarbij? In onze huidige benadering spreken we bijvoorbeeld over drinkwater, oppervlaktewater, of afvalwater—we categoriseren water op basis van oorsprong, functie of bestemming. Maar deze benadering laat weinig ruimte voor verbondenheid, of voor de intrinsieke waarde van water in ons leven. Het GRROW-lab, waarin Katja Barendse tijdens de Dutch Design Week de deelnemers, meenam, probeert dit te veranderen door een nieuwe taal voor water te ontwerpen: een taal waarin verantwoordelijkheid en verbondenheid centraal staan.

Tijdens de sessies van GROWW-lab werd met een ‘intergenerationele dialoog’ verkend hoe we een duurzame relatie met drinkwater kunnen vormgeven voor de toekomst. Samen met jonge professionals in de watersector zijn wij aan de slag gegaan met het ontwikkelen van ontwerpprincipes voor dit nieuwe narratief. De aanpak? Jonge mensen de rol van zowel ‘water’ als ‘mens’ te laten aannemen en hen met elkaar op ‘date’ te sturen. Tijdens deze dates verkennen de deelnemers, in de rol van ‘mens’ of juist ‘water’, hoe de relatie met water momenteel is opgebouwd en wat zij leuk vinden aan elkaar. In deze interactieve sessies ontstond ruimte om in te leven in zowel de behoeften van water als die van de mens, waardoor een diepere verbinding werd gelegd.

Hierna zijn ze tijdens de ‘relatietherapie’ op zoek gegaan naar wat er nodig is voor een duurzame relatie op de lange termijn. De deelnemers aan de Dutch Design Week sloegen de verliefde datefase over, en gingen direct in de broodnodige relatietherapie. Hierbij kwamen de deelnemers tot interessante inzichten over onze huidige mens-water relatie. Iemand die de rol van mens had aangenomen zei: “het is te makkelijk om fout te zijn. Je wilt het niet, maar durft eigenlijk niet in de spiegel te kijken. In de spiegel zie je werkelijk hoe het is” . Iemand anders, die juist de rol van water had, vertelt: “Ik word als water niet volledig gezien – spiritualiteit? Het goddelijke? Ik ben zoveel meer (dan een product)” of “de mens is aan mij verslaafd. Dat maakt mij sterk, maar ik ben ook miskent”.

GRROW-lab gaat op basis van onder andere deze inzichten een nieuwe taal ontwerpen voor water ontwerpen. Blijf via deze pagina op de hoogte van het verloop van het GROWW-lab.

Een blik op ontwerp en innovatie voor een toekomst met water

Om de dag af te sluiten werden de deelnemers rondgeleid over de exposities van de de Embassy of Water, de Embassy of Food en PONT (Publieke Ontwerp Praktijk). Ontwerpers gaven een inkijkje in hun werk én lieten zien hoe ontwerp en innovatie kan bijdragen aan een betere toekomst, door bijvoorbeeld door microben het woord te laten voeren over de gezondheid van het water (project Pond).

Met een verruimde blik en een hart vol frisse ideeën en sloten we gezamenlijk de ochtend af. De creatieve energie om samen positieve verandering teweeg te brengen in de watersector was voelbaar en TwynstraGudde, KWR en de Embassy  gaan aan de slag om een passende vorm te vinden om deze activiteiten voort te zetten.

Anouk van de Poll (Embassy of Water) heet deelnemers welkom

Fabi van Berkel (KWR) vertelt over de mogelijkheden van een ontwerpende benadering voor complexe watergerelateerde vraagstukken, zoals de Watertransitie of NEXUS-vraagstukken

Katja Barendse (KWR) deelt haar inzichten uit onderzoek naar kunst/wetenschap samenwerkingen

Deelnemers zijn als ’water’ en ’mens’ met elkaar in relatietherapie

Deelnemers worden rondgeleid op de Embassy of Water

Project POND