Ruimte voor implementatie van onderzoeksmethoden

Voor alle themagroepen is het BTO-programma hoofdzakelijk bedoeld voor de ontwikkeling van kennis en technologie rond drinkwater, zodat de watersector voorbereid is op de toekomst. Vandaar de focus op hoogwaardig en praktijkgericht onderzoek. Aanvullend hierop heeft de themagroep Biologische Veiligheid te maken met de stap die daarna komt: hoe krijg je een innovatieve methode wettelijk geaccepteerd zodat deze daadwerkelijk kan worden toegepast? Zonder dat formele stempel moet de traditioneel erkende methode immers blijven meedraaien. “Het is een frustratie die we vanuit de drinkwaterbedrijven regelmatig horen”, vertelt van der Zaan, microbioloog bij KWR. “Als je bijvoorbeeld weet dat microbiologische verontreinigingen met DNA-technieken veel beter en sneller zijn op te sporen, waarom zou je dan nog vasthouden aan de oude kweekmethode? In de komende BTO-periode gaan we dan ook projecten inrichten om dit te doorbreken.”

DNA-technieken uit medische wereld

De roep om implementatie kwam Van der Zaan tegen tijdens zijn kennismakingsrondje langs alle Nederlandse drinkwaterbedrijven en ook het Belgische De Watergroep. De onderzoeker startte ruim een jaar geleden bij KWR. “Het is belangrijk om te beseffen wat de belangen van de verschillende drinkwaterbedrijven zijn”, vindt hij. “Dan kun je die belangen binnen de themagroep en ook binnen projecten de ruimte geven. Kennisdeling is daarbij de grote gemene deler. Ik zie het als taak van KWR om onze voelsprieten te hebben uitstaan in het brede wetenschappelijke speelveld, ook buiten de watersector. Om bijvoorbeeld te zien dat DNA-technieken uit de medische wereld heel goed bruikbaar zijn. Wij moeten een kennisbaken zijn, dat drinkwaterbedrijven voorbereidt op problemen van de toekomst. Wanneer zij stappen moeten maken, moeten zij dit gefundeerd kunnen doen. Aan de andere kant is de specifieke bedrijfskennis van drinkwaterbedrijven juist voor KWR heel relevant. Want daarin komt naar boven tegen welke praktische vraagstukken zij aanlopen. Door goed te luisteren en een open sfeer te creëren, komt dit heel mooi samen.”

BTO Implementatieprijs RT-PCR-methode

Het creëren van de condities voor een goede samenwerking is tevens de opgave van themavoorzitter Marco Dignum, werkzaam bij Waternet. Dignum vindt het leuk om levendige discussies te leiden, en die zijn er de afgelopen tijd volop geweest. “Met de lessen die zijn geleerd om de RT-PCR-methode voor het aantonen van E. coli wettelijk geaccepteerd te krijgen, ontstond de vraag hoe we dit proces kunnen versnellen”, vertelt hij. De E. coli-bacterie is een belangrijke indicator voor vervuiling van het drinkwaterleidingnet. In 2018 ontving het projectteam RT-PCR (themagroep Biologische Veiligheid) de BTO Implementatieprijs voor deze innovatieve techniek. “Vanuit de drinkwaterbedrijven bestaat uiteraard de behoefte om bewezen technieken zo snel mogelijk in te bedden in de bedrijfsvoering. We wilden kijken of we het implementatievraagstuk ook in BTO-verband konden aanpakken. Dan ontstaat de kwestie: wat ligt er in het verlengde van het wetenschappelijk onderzoek? Wetenschappelijk publiceren of in de praktijk implementeren? Ik denk allebei. Voor drinkwaterbedrijven is het namelijk belangrijk dat het BTO vooraanstaand onderzoek levert, en dat de resultaten van dat onderzoek terechtkomen in wetenschappelijke tijdschriften, zodat anderen ervan kunnen leren. Maar als je dit vervolgens niet zelf toepast, klopt er iets niet.”

Dynamiek micro-organismen in watersystemen

Van der Zaan is er trots op dat de discussies hebben geleid tot een tastbaar resultaat. “De focus op onderzoek mag de weg naar implementatie niet blokkeren”, vindt hij. “Dat we een goed besluit hebben kunnen nemen, geeft mij vertrouwen dat de leden van de themagroep er samen uit willen komen. Wel betekent meer implementatie dat we minder onderzoek kunnen doen. Ik zal hierin de volle breedte van de onderwerpen in de gaten houden die voor Biologische Veiligheid van belang zijn, dus niet alleen de snelle methoden. We willen bijvoorbeeld met sequencingtechnieken meer te weten komen over de dynamiek van micro-organismen in watersystemen en wat dit zegt over de kwaliteit ervan. Of met welke microbiologische risico’s rekening moet worden gehouden als de temperatuur van het leidingwater in de toekomst steeds iets hoger wordt.”

Samenwerken richting validatie

Een kijkje in de toekomst betekent voor Dignum dat hij aan het eind van deze BTO-periode voor alle indicatorbacteriën een snelle methode hoopt te hebben ontwikkeld. Dus niet alleen voor E. coli, wat nu al het geval is. Of voor de enterococcen, waarvoor met het validatierapport de laatste fase richting implementatie is ingeluid. Dignum: “We komen nu toe aan de coliforme bacteriën, eigenlijk een soort ‘bijvangst’ van de kweekplaatmethode, die ook iets zeggen over de waterkwaliteit. Allereerst is het een uitdaging om een gezamenlijk beeld te krijgen over: wat is dat ‘iets’?” Aan die gezamenlijkheid zal het de komende tijd niet liggen, denkt Dignum. Want de stevige gesprekken die binnen zijn themagroep zijn gevoerd, hebben geleid tot een positieve afdronk. “We hebben samen een proces doorgemaakt, waardoor we niet steeds op voorgaande discussiepunten hoeven terug te komen. Het is de kracht van het BTO dat we goed kunnen bespreken welk onderzoek de drinkwaterbedrijven nodig hebben. Dat het niet alleen vanuit de onderzoekers wordt gedefinieerd, maar een echte samenwerking is.”

Een kijkje in de toekomst betekent voor Marco Dignum (Waternet, voorzitter Themagroep Biologische Veiligheid) dat hij aan het eind van deze BTO-periode voor alle indicatorbacteriën een snelle methode hoopt te hebben ontwikkeld. Rechts: themacoördinator Bas van der Zaan (KWR).

Meer informatie

Wil je meer weten over hoe het BTO-thema Biologische Veiligheid bijdraagt aan een toekomstbestendige watersector? Bekijk de projecten Biologische Veiligheid, of lees meer over de BTO/WiCE Onderzoeksvisie 2024-2029.

Dit artikel is onderdeel van de interviewreeks met de BTO-themagroepen bij de start van de nieuwe BTO/WiCE-periode. In september 2024 verschijnt het magazine met een inspirerend overzicht over het complete BTO 2024-2029.