Waterbewuste steden helpen de wereld beter te maken

Steden zullen het leeuwendeel van de waterproblemen in de wereld voor hun rekening nemen, omdat steeds meer mensen in steden wonen – in 2050 zal 87% van de wereldbevolking in stedelijke gebieden wonen. In de afgelopen tien jaar hebben Stef Koop en Kees van Leeuwen het CBF ontwikkeld en verbeterd, een specifiek instrument om te beoordelen hoe adequaat een stad met water omgaat. Tot op heden hebben zij 126 steden geëvalueerd. Op basis van hun onderzoek hebben zij een complete City Blueprint Approach ontwikkeld, waarin de CBF wordt gecombineerd met het Trends and Pressure Framework TPF (dat de belangrijkste uitdagingen van een stad in kaart brengt) en het Governance Capacity Analysis Framework (dat laat zien waar het waterbeheer van een stad kan worden verbeterd). De City Blueprint Approach is een basisevaluatie die steden helpt waterwijs te worden: circulair en klimaatbestendig en open voor kansen en kosteneffectieve verbeteringen. Tot nu toe hebben slechts twee steden het waterwijs-niveau bereikt: Amsterdam en Singapore.

Blue City Index

Steden of stedelijke gebieden die streven naar waterwijsheid doorlopen gewoonlijk verschillende stadia (zie figuur): van veiligstelling van drinkwater en sanitaire voorzieningen tot gezondheidsproblemen als gevolg van vervuiling, verouderende infrastructuur of schaarse hulpbronnen. Het kader van de BCI geeft een basisevaluatie van het waterbeheer van een stad. De 24 indicatoren beschrijven essentiële waterdiensten, waterkwaliteit, afvalwaterzuivering, waterinfrastructuur, omgaan met vast afval, klimaataanpassing en plannen en maatregelen. De BCI is gebaseerd op openbare gegevens of gegevens die worden verstrekt door nutsbedrijven, bestuursorganen, ngo’s en bedrijven. Deze informatievergaring is een interactief proces, waarbij idealiter alle belanghebbenden in een vroeg stadium worden betrokken. De City Blueprint Approach kan wereldwijd worden toegepast en is een drijvende kracht achter een beter waterbeheer, en het voldoen aan de verschillende doelstellingen van de Duurzame Ontwikkelingsdoelen.

Jonge waterprofessionals

Vorig jaar hebben UNESCO, de Universiteit van Bath en KWR succesvol samengewerkt met lokale jonge waterprofessionals en hun mentoren om hen te helpen zes Afrikaanse steden te beoordelen met de City Blueprint: Abuja, Bangui, Harare, Libreville, Windhoek en Yaoundé. Dit project maakte deel uit van het 8e Intergouvernementele Hydrologieprogramma van UNESCO, dat zich richt op waterzekerheid op lokale, regionale en mondiale schaal. De City Blueprint Approach biedt bruikbare instrumenten: het geeft inzicht in de belangrijkste prioriteiten, boort het onbenutte potentieel van steden aan, biedt concrete stappenplannen voor steden om SDG 6 te halen en bevordert netwerken tussen steden om dit proces te versnellen.  De samenwerking tussen jonge professionals in Afrika, UNESCO, de Universiteit van Bath en KWR wordt voortgezet. Op basis van de ervaringen van vorig jaar hebben de partners besloten om de City Blueprint Approach te gebruiken om de duurzaamheid van waterbeheer in nog vier Afrikaanse steden te beoordelen: Abidjan (Ivoorkust), Lusaka (Zambia), Lagos (Nigeria) en Nairobi (Kenia). Dit nieuwe project is op 31 mei 2021 van start gegaan, en UNESCO verwacht dat het belangrijke inzichten zal opleveren in de sterke en zwakke punten van deze steden op het gebied van water, afval en klimaatverandering, en de basis zal vormen voor toekomstige beleidsvorming. Het netwerk en de synergie die tijdens dit project ontstaan, zullen ook innovaties stimuleren tegen de uitdagingen waarmee steden te maken kunnen krijgen en de jonge professionals expertise en extra beroepsmogelijkheden bieden. Deze ervaring zal hen helpen om in de toekomst een belangrijke rol te spelen bij de verbetering van integraal waterbeheer. De gegenereerde capaciteitsopbouw is essentieel voor het bereiken van duurzame ontwikkelingsdoelstelling 6 inzake schoon water en sanitaire voorzieningen.

Schatting van BCI

Het verzamelen van alle benodigde gegevens voor de City Blueprint Approach kan een ontmoedigende taak zijn, vooral in landen waar het verzamelen en delen van dergelijke informatie niet de conventie is. Gelukkig hebben Dragan Savic (CEO van KWR) en Chloe Grison (Copernicus Instituut voor Duurzame Ontwikkeling, Universiteit Utrecht) een methode ontwikkeld om de BCI te schatten op basis van 6000 datapunten voor 125 steden. Een betrouwbare waarde voor de BCI kan nu worden voorspeld op basis van een vergelijking met slechts drie indicatoren (effectiviteit van de overheid, secundaire afvalwaterzuivering en energieterugwinning). Deze schatting is al toegepast op 75 steden wereldwijd en heeft steden informatie opgeleverd over hun huidige waterbeheer en de afstand tot de doelstelling voor verschillende SDG’s.

Amsterdam: terugblik wijst de weg vooruit

Een retrospectieve analyse van waterbeheer en watergovernance in Amsterdam, een masterscriptie van Sannah Peters (Copernicus Instituut voor Duurzame Ontwikkeling, Universiteit Utrecht), gecoördineerd door Waternet en KWR, heeft aan het licht gebracht hoe waterbeheer en -governance zich in de stad Amsterdam hebben ontwikkeld van 1672 tot het heden. Het werk is zojuist gepubliceerd. Het kostte meer dan zes eeuwen en veel vallen en opstaan om het watersysteem geleidelijk te ontwikkelen en te verbeteren. De geschiedenis laat zien hoe het waterbeheer in Amsterdam vaak reactief is geweest: een reactie op wateroverlast, overstromingen, ziekte. Toenemende kennis en langetermijnplanning waren noodzakelijke stappen om tot geleidelijke verbetering te komen. De laatste 50 jaar is de BCI enorm verbeterd: van 4,3 in 1970 naar 8,7. “Dit moet andere steden goede hoop geven,” zegt Kees van Leeuwen. “Deze retrospectieve analyse laat zien dat verbetering binnen tientallen jaren haalbaar is, mits er duidelijke plannen, acties en middelen zijn.”

We hebben de technologie – nu moeten we deze delen

Het uitzetten van de beste scores van de Blue City Index voor 125 steden levert een perfecte blauwe cirkel op, met indicatorscores van 10 en ook een BCI van 10. “Dit betekent dat we op mondiaal niveau over de technologie en kennis beschikken om meer steden blauw te kleuren. Zeker, de technologie moet worden aangepast en geoptimaliseerd, maar als we allemaal onze expertise en ervaring delen met andere waterprofessionals wereldwijd, kunnen we zoveel meer bereiken. We moeten best practices uitwisselen! Natuurlijk moeten we de uitdaging van het verbeteren van integraal waterbeheer in handen leggen van mensen die het zich kunnen veroorloven om meer dan slechts een paar jaar vooruit te plannen. We moeten het niet alleen aan politici overlaten. Meer steden waterbewust maken kan het leven van toekomstige generaties over de hele wereld verbeteren.”