Veertig jaar waterwinning en natuurbeheer in de Middel- en Oostduinen

‘Het vroon ontrafeld’ beschrijft hoe sinds de jaren ’80 van de vorige eeuw de natte en droge duinnatuur in de Middel- en Oostduinen op het Zuid-Hollandse eiland Goeree-Overflakkee zich spectaculair hebben hersteld. Het betrokken gebied valt onder de vleugels van Evides Waterbedrijf, dat hier  de wijze van waterwinning grondig veranderde. In plaats van duininfiltratie met ongezuiverd oppervlaktewater, stapte men volgens het concept ‘Open Infiltratie Nieuwe Stijl’ (OINS) over op het gebruik van voorgezuiverd oppervlaktewater en natuurvriendelijke inrichting van het infiltratiegebied. Door herinrichtings- en natuurherstelmaatregelen stegen zowel de natuurwaarden – met onder meer een spectaculaire toename van de aantallen en soortenrijkdom van orchideeën – als de drinkwaterproductie. Tevens laat het boek zien hoe de vogel- en zoogdierenfauna in de afgelopen tijd is veranderd.

Middel- en Oosterduinen (Goeree), gezien vanuit de lucht (foto Evides Waterbedrijf)

Langlopende monitoring

De Middel- en Oostduinen behoren tot de meest onderzochte en best gedocumenteerde duingebieden van ons land. Veel van die resultaten zijn gebruikt om de ontwikkelingen die hier plaatsvonden te beschrijven en te begrijpen. Marten Annema, werkzaam bij Evides en hoofdauteur van het boek, is sinds 1978 beheerder van het waterwingebied. Dankzij een langlopende monitoring van flora en fauna en vele uren in het veld verzamelde hij een schat aan informatie. Ook André Jansen (Stichting Bargerveen) en Camiel Aggenbach (KWR) werkten mee aan het boek. Beiden verrichtten veel onderzoek in het gebied en veel van hun kennis over ecologisch herstel van de duinen is hieraan ontleend.

Groene en blauwe doelen

Met het toegepaste OINS-concept in de Middel- en Oostduinen worden door kunstmatige duininfiltratie ‘groene’ en ‘blauwe’ doelen gecombineerd. Groene doelen zijn natuurwaarden die duurzaam in stand worden gehouden, passend bij het betreffende gebied. Onder blauwe doelen wordt verstaan dat met minder ruimtebeslag, kosten, onderhoud en energie wordt voorzien in een efficiëntere drinkwaterproductie. ‘Het vroon ontrafeld’ beschrijft hoe dit concept handen en voeten kreeg met vergaande maatregelen, hoe deze werden uitgevoerd en hoe dit doorwerkte in de waterhuishouding en het herstel van de duinnatuur. Zowel de succesfactoren als het falen in natuurherstel komen aan bod.

Bloemenweelde in natte duinvallei (foto Marten Annema)

Unieke inkijk

Een combinatie tussen persoonlijke ervaringen van de beheerder en de wetenschappelijke analyse van het bijzondere duingebied, resulteert in een unieke inkijk. Het laat zien hoe in de afgelopen decennia de visie op het beheer van natuur- en waterwingebieden een drastische omslag heeft doorgemaakt door het belang van natuur en waterwinning met elkaar te vervlechten. Daarmee is het een fascinerend voorbeeld van de ontwikkeling die het natuurbeheer en duinwaterbedrijven gezamenlijk hebben doorlopen in de omgang met duingebieden.

‘Het vroon ontrafeld’ is geschreven voor duinbeheerders, studenten en de geïnteresseerde leek. Het boek heeft een omvang van 288 pagina’s, is rijk voorzien van foto’s, kaarten en grafieken en kost € 29,95 (Uitgeverij Natuurmedia).