Verkenning: toekomstvisies op de circulaire economie

Mogelijke obstakels: rolverdeling en schaalniveau

Bestudering van visiedocumenten en interviews met betrokken professionals laten zien dat tussen de toekomstvisies van sleutelspelers in de circulaire economie op hoofdlijnen veel overeenkomsten te vinden zijn. In deze toekomstvisies ligt het accent op het belang van waarde(behoud). Dat vraagt afstemming op meerdere (schaal)niveaus, met aandacht voor waarde-verdeling (inclusief verdeling van risico’s) en de businesscase. Dit betekent dat er een goede basis aanwezig is voor samenwerking tussen verschillende partijen. Maar op detailniveau zien we nog veel onzekerheid en variatie.

De belangrijkste verschillen in de toekomstvisies zitten in de rol van de verschillende partijen (overheid, burger en bedrijfsleven) in de transitie naar de circulaire economie. De analyse laat zien dat met name de rolverdeling tussen de verschillende actoren een mogelijk obstakel is. Alle betrokken actoren moeten bewegen, maar wie de eerste stap zet is onzeker. Dit is vaak geen kwestie van techniek of financiën, maar van gedrag, risico’s en verantwoordelijkheden. Ook het schaalniveau (bijvoorbeeld lokaal, regionaal, internationaal) voor productie in de circulaire economie is een belangrijke onzekere factor. Wel is er overeenstemming over dat de diversiteit in schaalniveaus zal toenemen.

Vervolg in WiCE Governance-project en Kennisactieprogramma Water

De verkenning en analyse van de verschillende toekomstvisies, die is uitgevoerd vanuit het collectief onderzoek voor de waterbedrijven BTO, brengt het belang naar voren van verschillende governance-aspecten om te komen tot een circulaire economie. Daarmee bevestigt deze analyse dat de eerder in het WiCE-onderzoeksthema Waarde in de Keten genoemde onderzoeksonderwerpen, zoals waarde, schaal en rolverdeling, belangrijke onderwerpen zijn voor nader onderzoek.

Kennis

Alle partijen geven aan dat kennis cruciaal is voor de transitie naar de circulaire economie. Bijna alle partijen noemen ook de waarde van leerprocessen. In het Kennisactieprogramma Water staan leerprocessen centraal. In dit programma doet KWR, samen met andere stakeholders en kennisinstituten, actiegericht onderzoek naar water in de circulaire stad van de toekomst. De aanpak van dit programma is erop gericht ondernemers, beleidsmedewerkers, bestuurders en onderzoekers onderling kennis en ervaringen uit te laten wisselen.

De genoemde governance-onderwerpen en de rol van kennis in de transitie hebben al een plek gekregen in het WiCE-project Governance en kennis-actie voor de circulaire waterketen. Dit project is in 2018 gestart, in verbinding met het Kennisactieprogramma Water. Met kennis over de governance-aspecten en transitie naar een circulaire waterketen kunnen waterorganisaties hun eigen rol bepalen en een strategisch handelingsperspectief ontwikkelen.