Vissen en bacteriën opsporen met eDNA-analyse

De eDNA-bepalingen zijn het onderwerp van twee artikelen in de nieuwste uitgave van het kennismagazine Water Matters van vakblad H2O. Met eDNA worden sporen bedoeld die dieren, planten en bacteriën achterlaten in het water. Analyse van dit eDNA is een goedkope en efficiënte manier om aan te tonen wat er in het water leeft. De toepassing van eDNA-technieken in het waterbeheer wint snel aan populariteit.

Bepalen van de visstand

Recent is door KWR de NL-Vispopulatiescan ontwikkeld. Deze methode maakt het mogelijk om door analyse van DNA-sporen in het water de soortensamenstelling van de visstand te bepalen. Dit is in principe goedkoper, nauwkeuriger en bovendien diervriendelijker dan het vangen van vis. Als proef zijn voor Waterschap Limburg op één dag zeven monsters uit de rivier de Roer genomen. Er werd van 33 verschillende vissoorten eDNA aangetoond. Met deze eendaagse bemonstering zijn slechts acht vissoorten minder aangetroffen dan in vijf jaar dagelijks monsteren bij een vistrap bij Roermond. Eén soort, de gestippelde alver, werd niet bij de vistrap gevangen, maar wel aangetoond met eDNA.

Leptospiren en bruine rat

Het is met de ontwikkelde (e)DNA-methodes mogelijk om de aanwezigheid van Leptospira en de bruine rat in open zwemwater aan te tonen. Leptospira is de verwekker van de ziekte van Weil. Bruine ratten spelen een rol spelen in de verspreiding van deze bacterie. In het onderzoek is met eDNA analyse de aanwezigheid van zowel leptospiren als de bruine rat in watermonsters van zwemlocaties aangetoond. Dat duidt erop dat de rat de bron van leptospiren is. In die gevallen dat er geen sporen van de rat zijn getraceerd is een andere verspreider mogelijk de oorzaak, zoals knaagdieren of vee. Door per locatie meerdere monsters te combineren en op meer dieren te testen, ontstaat een nauwkeurig beeld van de besmettingsbron, waarna gericht beheer mogelijk wordt.

In het kennismagazine Water Matters van H2O staan naast bovenstaande onderzoeken nog zeven andere artikelen over uiteenlopende onderwerpen in de watersector. Van antibiotica resistente bacteriën in stedelijk water tot een goedkopere verwerking van zuiveringsslib. In overzicht:

• Verspreiding van diergeneesmiddelen in bodem en water door bemesting
• Antibiotica resistente bacteriën in stedelijk water door foutaansluitingen van het gescheiden riool
• Inzicht in emissies van medicijnresten in afvalwater
• Het effect van afwisseling van maïs en gras op de uitspoeling van nitraat
• KRW-doelen haalbaar met schonere landbouw?
• Goedkopere verwerking van zuiveringsslib door toediening van kationen
• Temperatuur van beekwater bepalen met glasvezelkabel

Water Matters is een uitgave van Koninklijk Nederlands Waternetwerk (KNW) en wordt mogelijk gemaakt door ARCADIS, Deltares, KWR Watercycle Research Institute, Netherlands Water Partnership (NWP), Royal HaskoningDHV, de Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer (STOWA) en Wageningen Environmental Research (Alterra)