Waar halen drinkwaterbedrijven hun ruw water vandaan als het klimaat verandert?

Hydrologen, strategen en technologen van bijna alle drinkwaterbedrijven kwamen op 14 november bij KWR bijeen voor een symposium naar aanleiding van het BTO bedrijfsonderzoek Klimaateffecten op winningen. Medewerkers van verschillende provincies en collega-onderzoekers van RIVM, KNMI en KWR sloten zich bij dit gezelschap aan.

Klimaateffecten kunnen drinkwaterwinningen beïnvloeden.

(Bronnen)strategie

Klimaateffecten op winningen had laten zien dat bij alle typen winningen klimaateffecten in potentie een grote Impact kunnen hebben. Naast de inzet van robuuste zuiveringstechnieken hebben drinkwaterbedrijven daarbij een beperkte handelingsruimte: zij zijn sterk afhankelijk van hun omgeving en moeten opereren met grote onzekerheden. Klimaatverandering speelt een belangrijke rol bij de (bronnen)strategie van de drinkwaterbedrijven. Bij dit bedrijfsonderzoek, op initiatief van Vitens, waren de meeste drinkwaterbedrijven betrokken en er bleek grote behoefte te bestaan om onderling kennis uit te wisselen.

Veerkracht van de watervoorziening als geheel

Na de verwelkoming door dagvoorzitter Eric Broers (KWR) besprak Sija Stofberg van KWR de resultaten van het bedrijfsonderzoek en benoemde enkele opvallende bevindingen, zoals de observatie dat drinkwaterbedrijven zich steeds meer (moeten) richten op de veerkracht van de watervoorziening als geheel, bijvoorbeeld door risicospreiding ten aanzien van de bronnen.

Klimaatscenario’s 2023

Karin van der Wiel (KNMI) lichtte de nieuwe klimaatscenario’s van het KNMI toe. De KNMI Klimaatscenario’s 2023 worden door veel professionals gebruikt, en om ze goed te gebruiken is het handig om meer te weten over de achtergrond en achterliggende keuzes die zijn gemaakt. De nieuwe scenario’s zijn kort geleden openbaar gemaakt en bevatten naast scenario’s van hoge en lage uitstoot van broeikasgassen ook twee varianten met betrekking tot water. In alle scenario’s worden de zomers droger en de winters natter ten opzichte van de afgelopen dertig jaar, maar er wordt onderscheid gemaakt tussen jaargemiddelde vernatting of jaargemiddelde verdroging. Voor de watersector zijn vooral de toename van zomerdroogtes en de toename van extreme neerslaggebeurtenissen relevant. Eind dit jaar zullen ook gegevens rondom verwachte rivierafvoeren beschikbaar komen, en volgend jaar zullen de vernieuwde Deltascenario’s volgen waarin de nieuwe klimaatscenario’s 2023 zijn verwerkt.

Omgekeerde osmose

Drinkwaterbedrijven werken ieder op hun eigen manier aan de klimaatbestendigheid van de drinkwatervoorziening. Guido Kersten (Oasen) vertelde over de oevergrondwaterwinningen van Oasen. Deze winningen hebben in vergelijking met oppervlaktewaterwinningen relatief weinig last van droogte en lage afvoeren, maar zouden wel problemen kunnen ondervinden door verzilting. Om die reden – maar ook in verband met verontreinigingen in het rivierwater – kijkt Oasen naar omgekeerde osmose als zuiveringsproces.

Heel: al doende geleerd

Marie Louise Geurts (WML) beschreef het proces dat heeft geleid tot de huidige vorm van waterproductiebedrijf Heel, in 1990 gestart om grondwatergebruik te verminderen. In 20 jaar is een productielocatie gerealiseerd met een spaarbekken in een voormalig grindgat. De winning heeft over de jaren met diverse innamestops te maken gekregen en heeft een diepe grondwaterwinning als backupvoorziening. Terugkijkend kan geconcludeerd worden dat in het begin niet alle uitdagingen volledig voorzien waren, maar dat men al doende heeft geleerd. Advies voor collega’s bij andere drinkwaterbedrijven met vergelijkbare uitdagingen: denk erover na wat de complexiteit van de bedrijfsvoering voor de medewerkers kan betekenen en hoe je ze hierop kunt voorbereiden.

Multibron-concept en duurzame inpassing grondwaterwinningen

Ate Oosterhof (Vitens) presenteerde de uitdagingen die spelen voor Vitens, gekoppeld aan de wens om de winningen op korte termijn uit te breiden. Vitens werkt op het moment aan een multibron-concept in de IJsselvallei, waarin geschakeld zou kunnen worden tussen diverse bronnen: rivierwater, oevergrondwater, ondiep grondwater en diep grondwater. Een dergelijk concept gaat gepaard met diverse (technische) uitdagingen. Daarnaast blijft Vitens kijken naar de duurzame inpassing van grondwaterwinningen, met ideeën als ‘de eeuwige bron’ en ‘Panorama Waterland’ als voorbeelden.

Drinkwaterwinningen bouw je voor meerdere decennia

Het symposium sloot af met een uitgebreide discussie rond bijvoorbeeld de totstandkoming van de prognoses van de drinkwatervraag en de uitdagingen voor drinkwaterbedrijven. Drinkwaterwinningen worden gebouwd voor meerdere decennia, daarom is het goed om boven tafel te krijgen welke gesprekken nu al in de watersector moeten worden gevoerd.

Experts van drinkwaterbedrijven, KNMI, RIVM en KWR bespraken de toekomst van de drinkwatervoorziening.