Collectief onderzoek voor drinkwaterbedrijven focust als Waterwijs nog sterker op impact

Tijdens de voorbereiding op het nieuwe meerjarenprogramma van het gezamenlijke drinkwateronderzoek bleek dat dit Bedrijfstakonderzoek of BTO lang niet bij iedereen scherp op het netvlies stond. “Ontzettend jammer, want er is nog veel werk aan de winkel,” vertelt Anne Mathilde Hummelen. “En de kennis die we samen ontwikkelen, moet ook zo snel mogelijk zijn weg vinden naar de praktijk. Niet alleen bij de drinkwaterbedrijven, maar ook breder, want de uitdagingen zijn groot en complex en moeten met allerlei verschillende partijen samen worden opgepakt. Dan helpt het niet als je onzichtbaar bent.”  

Waterwijs

In 2024 startte het collectieve onderzoeksprogramma van de drinkwatersector daarom onder een nieuwe, meer aansprekende naam: Waterwijs. Deze naam weerspiegelt voor Hummelen de medeverantwoordelijkheid die KWR en de drinkwatersector voelen voor de wereld om ons heen. “Het Nederlandse drinkwater is van topkwaliteit, maar dat is niet vanzelfsprekend. Om dat zo te houden heb je kennis nodig, een langetermijnvisie en samenwerking. Om dit te realiseren mogen we staan op de schouders en voortbouwen op de wijsheid van onze voorgangers.” 

Impact langs meerdere sporen 

Voor Jolijn van Engelenburg verwoordt de pay-off van de nieuwe naam het best wat Waterwijs wil bereiken: Impact door kennis van drinkwater. “We willen onze omvangrijke kennis van drinkwater vooral ook verder brengen,” zegt zij. “Niet alleen binnen de watersector, maar in de hele maatschappij. Juist dat verder kijken dan de drinkwaterbedrijven vind ik heel inspirerend.” Het begrip impact kan natuurlijk op verschillende manieren worden uitgelegd. Hummelen licht toe: “Het drinkwateronderzoek heeft impactgericht werken nodig om van toegevoegde waarde te kunnen zijn voor de drinkwatersector door Waterwijs-kennis in te zetten bij en voor drinkwaterbedrijven, voor (strategie en) beleid en om de wetenschappelijke kennisbasis op het gebied van drinkwater te versterken. Daarom hebben we voor Waterwijs meerdere sporen van impact uitgezet. Een spoor leidt bijvoorbeeld naar praktische toepassing binnen de waterbedrijven, langs het andere spoor creëren we maatschappelijke impact op de langere termijn doordat onze kennis bijdraagt aan een blijvend hoogwaardig functionerende drinkwatersector die een stevige pijler vormt onder volksgezondheid en economie.”  

Impactmodel als leidraad 

Voor de nieuwe samenwerkingsovereenkomst van Waterwijs hebben KWR en de drinkwaterbedrijven een impactmodel ontwikkeld. Dit hulpmiddel helpt inzichtelijk te maken met welke problemen de drinkwatersector te maken heeft, wat daarvan de oorzaken zijn, hoe de partijen de problemen willen aanpakken, welk doel ze daarbij willen bereiken en welke onderzoeksactiviteiten nodig zijn om de gewenste impact te bereiken. Dit alles is bij elkaar gebracht in het onderzoeksprogramma Waterwijs, dat vorm geeft aan groeiende kennisbasis, de samenwerking, toekomstverkenningen en onderbouwing van besluitvorming. Hummelen: “Dankzij deze structuur werken we binnen Waterwijs niet meer van project naar project, maar nemen we gerichter stappen van probleemstelling tot aan de impact op lange termijn. Met het impactmodel als onderlegger houden we zo het grote geheel en onze doelen beter in beeld.” Van Engelenburg vult aan: “Werken met impact begint met: wat wil ik bereiken, en daarin zit veel meerwaarde. Missie, visie en impact bepalen binnen Waterwijs de manier van denken.” 

Co-makership

Co-makership was en is een belangrijk onderdeel van het onderzoeksprogramma: de problematiek waar Waterwijs mee te maken heeft is complex en vraagt om samenwerking. Van Engelenburg: “Met co-makership hebben we al heel veel dingen goed geregeld, ook richting de implementatie van onderzoek in de praktijk van de drinkwatersector. Neem bijvoorbeeld de Praktijkcodes Drinkwater die KWR en de drinkwaterbedrijven gezamenlijk opstellen. Hierin vloeit kennis vanuit Waterwijs direct naar de toepassing, en vice versa komen kennisvragen uit de praktijkcodes op de agenda van Waterwijs. Ook de tweejaarlijkse Waterwijs Praktijkprijs maakt de waardering voor de daadwerkelijke toepassing van Waterwijskennis in de praktijk heel zichtbaar.” 

Waterwijs-onderzoeksprogramma 2024-2029

Waterwijs is een omvangrijk onderzoeksprogramma dat uit diverse onderdelen bestaat (zie figuur). Het thematische onderzoeksprogramma binnen Waterwijs focust op acht thema’s die belangrijk zijn voor de waterbedrijven. Vier van die thema’s zijn nauw verbonden met het primaire proces van de drinkwaterbedrijven: Bronnen, watersystemen en natuur, Zuivering, Distributie en Klant. Drie thema’s ondersteunen het primaire proces: Hydroinformatica, Biologische veiligheid en Chemische Veiligheid. En het achtste thema, Omgeving en transities, richt zich op de (externe) samenwerking met de omgeving en stakeholders. Dit thema is in 2024 gestart. Daarnaast is er het aanpalende onderzoeksprogramma WiCE, Water in de Circulaire Economie, dat werkt aan de transitie naar een duurzame, circulaire economie, met een focus op water – verderop in dit jaarbeeld apart beschreven. In dit programma werken KWR en de drinkwaterbedrijven samen met andere partners buiten de drinkwatersector. 

Breed gedragen begrip 

Hummelen en Van Engelenburg hebben veel vertrouwen in deze impactgerichte aanpak. Ze spreken de hoop uit dat het Waterwijs-onderzoeksprogramma zal uitgroeien tot een breed gedragen begrip. “Iedereen moet weten dat je bij Waterwijs moet zijn voor kennis over drinkwater”, zegt Hummelen. “Ook buiten onze sector”, bevestigt Van Engelenburg. “De drinkwatervraagstukken zijn verweven met de hele maatschappij en kennis over drinkwater moet dus ook breder bekend en benut worden buiten de drinkwatersector.” 

Meer over het Waterwijs-onderzoeksprogramma leest u in Waterwijs magazine.