Droogte in zandgebieden van Zuid-, Centraal- en Oost-Nederland

Doelstellingen

De zomer van 2018 was bijzonder droog. Op de hogere zandgronden van Nederland ontstonden er daardoor problemen met de watervoorziening voor landbouw en natuur. In dit project werken we (waterbeheerders en onderzoekers) aan een uniform inzicht in en begrip van de relatie tussen de verschillende droogtecomponenten (meteorologisch, bodemvocht en hydrologische droogte) op verschillende schaalniveaus om:

• beter te begrijpen en (tijdig te) voorspellen hoe verschillende typen systemen reageren op meteorologische droogte en herstellen van hydrologische droogte;
• de effectiviteit te kwantificeren van (ad-hoc en structurele) waterbeheer(s)- en inrichtingsmaatregelen om de doorwerking van meteorologische droogte naar hydrologische droogte (met de daarbij behorende schade) te beperken/voorkomen;
• zo inhoudelijke en kwantitatieve handvatten te bieden om maatregelen af te wegen (wanneer is welke maatregel nog zinvol?) en zo de elementen/bouwstenen van een handelingsperspectief op te stellen, dat bijdraagt aan de verlichting van de effecten van droogte voor de verschillende actoren in het watersysteem

Werkwijze

We richten ons in dit project op het zuidelijk, midden en oostelijk zandgebied van Nederland en dan specifiek op de hogere, drogere zandgronden met landbouw en natuur. Binnen het projectgebied bekijken we specifiek een aantal stroomgebieden. Daarbij worden veldmetingen, waterbalansen van stroomgebieden, observaties vanuit de lucht via remote sensing, en hydrologische modelsimulaties integraal gebruikt: alle mogelijke bronnen van informatie worden in de studie benut om de droogte en de effecten ervan in beeld te brengen.

Naast de evaluatie van de droogte worden modelberekeningen uitgevoerd om de gevoeligheid van het systeem voor maatregelen te onderzoeken. Hierbij worden scenario’s gebruikt als het stopzetten van onttrekkingen en verhogen van oppervlaktewaterpeilen. Het betreffen zowel korte termijn maatregelen om te kunnen reageren en inspelen op droogte als structurele maatregelen voor watersysteemherstel. De maatregelen worden op verschillende schaalniveaus (totale studiegebied en focus-stroomgebied) in beeld gebracht.

Droogteperiodes voor Hupsel gebaseerd op de variabele drempelwaarde methode voor neerslag, bodemvocht en grondwater, waarbij er vanuit wordt gegaan dat alle waarden onder het 20ste percentiel aangeven dat droogte voorkomt.

Verloop van het project

Het project Droogte Zandgronden Nederland bestaat uit drie fases. Er is in Fase 1 een uniforme werkwijze voor de analyse van droogte ontwikkeld en er is onderzocht hoe de droogte zich in 2018 op de zandgronden heeft gemanifesteerd. Tevens is een verkenning uitgevoerd naar de mogelijkheden om droogte te monitoren. Fase 1 is afgerond (Van den Eertwegh et al., 2019) en Fase 2 loopt momenteel, waarbinnen verdiepende analyses worden gedaan.