project

Energietransitie en Drinkwater fase 2: kennis en handelingsperspectief voor een ‘drinkwaterproof’ energietransitie

De energietransitie zal op verschillende manieren impact hebben op de bedrijfsvoering van drinkwaterbedrijven. In de tweede fase van het onderzoek naar de energietransitie en drinkwater ontwikkelt KWR een ‘gereedschapskist’ waarmee de waterbedrijven kunnen meewerken aan een ‘drinkwaterproof’ energietransitie. Ook wordt een drietal deelstudies uitgevoerd in de richtingen van ‘bronbescherming’, ‘distributie’ en ‘klant’.

Fase 1 (afgerond): Oriëntatie en projectplan fase 2

Gedurende fase 1 van het onderzoek (tot mei 2021) is een tweetal workshops over energietransitie en drinkwater georganiseerd door KWR. In de eerste workshop presenteerde KWR de opbrengsten van hun onderzoeksprojecten en de aanbevelingen die volgen uit het Beleidsonderbouwend Onderzoek naar energietransitie. Bovendien worden kennishiaten opgehaald en geprioriteerd. In de tweede workshop komen de waterbedrijven aan het woord en lichten zij elkaar in over hoe zij omgaan met de energietransitie. De presentaties die hiervoor zijn gebruikt werden allemaal beschikbaar gesteld via BTO Net. Op basis van de workshops heeft het projectteam in april 2021 het projectplan uitgewerkt voor de tweede fase van dit project.Het projectteam bestaat sinds medio 2022 uit de volgende personen:

  • Marieke Kruitwagen (PWN, voorzitter)
  • Dennis Gardien (Dunea)
  • Maarten Lut (Oasen)
  • Joost Louter (Waternet)
  • Wim Lafeber (WML)
  • Tjitske Brand (Waterbedrijf Groningen)
  • Andreas Moerman (KWR, projectmanager)

Fase 2: Gereedschapskist voor een drinkwaterproof energietransitie

Voor de drinkwaterbedrijven is het van belang om de maatschappelijke waarde van drinkwater in de transitie vroeg genoeg onder de aandacht te brengen bij gemeenten. Vanuit de drinkwatersector is voor deze fase behoefte aan (1) overzicht over het proces en de omvang van de transitie tot 2030, en (2) kennisontwikkeling voor knelpunten tussen de energietransitie en drinkwater.

Fase 2 van dit thema-overstijgend BTO-onderzoek heeft daarom als doel om:

  1. een beeld van tijd, omvang en impact van de transitie te schetsen (korte termijn);
  2. kennis te ontwikkelen die de drinkwaterbedrijven helpt om knelpunten op te lossen of te monitoren (langere termijn).

 

Binnen de korte termijn doelstelling worden drie producten ontwikkeld die gezamenlijk een ‘gereedschapskist’ vormen om als drinkwaterbedrijf de energietransitie in te gaan (Figuur 1).

Figuur 1: De ‘gereedschapskist’ met de drie opbrengsten 1.1 t/m 1.3.

Onderdeel 1.1 uit de gereedschapskist is inmiddels beschikbaar via BTO Net en is gedeeld met alle aanwezigen van de workshop op 16 november 2021.

Onderdeel 1.2 bestaat uit een interactieve online viewer (zie onderstaand voorbeeld). Deze viewer bevat drie themakaarten:

  1. Een kaart die voor heel Nederland een beeld geeft van de energietransitie (Figuur 2).
  2. Een kaart met een indicatie van de impact van aanleg van warmtenetten op de kosten voor het verleggen van drinkwaterleidingen.
  3. Een kaart met een overzicht van alle ondergrondse functies zoals de locaties van warmtesystemen, grondwaterbeschermingsgebieden, etc.

De viewer is toegankelijk met een inlog van KWR. Medewerkers van drinkwaterbedrijven kunnen contact opnemen met KWR voor een account.

Figuur 2: Voorbeeld van één van de themakaarten uit de online viewer.

Onderdeel 1.3 bestaat uit een technisch overzicht ter ondersteuning van communicatie naar gemeenten over het drinkwaterbelang. Dit is nuttig omdat Gemeenten in de warmtetransitie een bijzondere plaats innemen omdat zij door de Rijksoverheid als regiehouder aangewezen zijn in de realisatie van de warmtetransitie. Deze taak is voor alle gemeenten hetzelfde, terwijl de capaciteit en het kennisniveau per gemeente sterk kan verschillen. Dit terwijl de opgave voor ruimtelijke inpassing van de transitie enorm is en de warmtetransitie niet het enige onderdeel is van de ruimtelijke opgave waar Nederland voor staat. Dit overzicht is naar verwachting begin 2022 beschikbaar.

Deelonderzoeken per discipline

De hierboven genoemde gereedschapskist is vooral bedoeld is voor het geven van overzicht. In het vervolg hierop is gekozen voor drie deelonderzoeken per discipline (bronbescherming, distributie, klant).

Deze deelonderzoeken zijn hieronder beknopt beschreven.

  1. Bronbescherming. Met dit deelproject willen we bijdragen aan de herijking van het grondwaterbeschermingsbeleid.
    Resultaat: prototype van een werkwijze ‘integrale risicobeoordeling grondwaterkwaliteit bodemenergie’.
  2. Distributie. Met dit deelproject beogen we meer begrip te krijgen van de betekenis van wettelijke temperatuurmetingen aan de kraan. Daarnaast beogen we meer uniformiteit en kwaliteit van metingen in het veld.
    Resultaat: Rapport met beschrijving hoe RDT-temperatuurmetingen beter geïnterpreteerd kunnen worden, gegeven de locatie waar de samples genomen zijn en aanzet voor een meetprotocol ‘metingen temperatuur drinkwater in het veld’.
  3. Klant. Met dit deelproject beogen we een beeld te geven van het kennisniveau en belevingswereld van klanten op het gebied van opwarming van drinkwater/ warmtapwater veiligheid achter de meter. Het project draagt bij aan een effectieve klantbenadering om de kwaliteit van drinkwater/ warmtapwater te behouden, zonder de bereidheid van klanten voor het realiseren van de energietransitie te ontkrachten.
    Resultaat: rapport met beschrijving van uitkomsten van het onderzoek én bouwstenen voor een klantbenadering op maat

De resultaten van deze deelonderzoeken worden in Q1 van 2023 verwacht.