Het ‘Integrale Gebiedsplan’: het ontwerpen en afwegen van integrale oplossingen in gebiedsprocessen

In dit project wordt verkend hoe praktijkprofessionals tot goed afgewogen ‘Integrale Gebiedsplannen’ kunnen komen. In een Integraal Gebiedsplan staan meervoudige en integrale oplossingen voor verschillende transitieopgaven in boven- en ondergrond centraal. Middels actie-onderzoek in sessies, reflexieve monitoring en interviews worden inzichten opgehaald over de praktijk van afwegen.

Het Integraal Gebiedsplan: een nieuw instrument voor het integraal inrichten van de openbare ruimte in boven en ondergrond

In de stedelijke en gebouwde omgeving zullen de komende jaren veel transitie-opgaven samenkomen. Denk bijvoorbeeld aan het vervangen van de (drink)waterinfrastructuur, verzwaring van het elektriciteitsnet, verwijderen van gasnetten, de aanleg van een warmtenet en/of de inpassing van klimaatadaptieve oplossingen zoals waterberging of bomen. Deze opgaven leggen claims op beperkte ruimte in de ondergrond en kunnen ook voor veel (graaf)overlast zorgen, wanneer de werkzaamheden niet gelijktijdig worden opgepakt. In Amsterdam hebben nutsbedrijven en de gemeente het gezamenlijke doel om middels ‘integrale samenwerking’ in verschillende fases van het planproces, zoveel mogelijk maatschappelijke waarde te creëren in de gebieden.

Het ‘Integrale Gebiedsplan’ is een instrument dat ontwikkeld is door o.a. de gemeente Amsterdam, Waternet, Liander, Vattenfall, KWR, TUDelft en de UvA (zie kennisactiewater; Koppelkansen) waarmee op tactisch niveau integrale plannen kunnen worden vormgegeven. In de BTO/WICE onderzoeken Meervoudige Waardecreatie en Implementatie Meervoudige Waardecreatie is de afgelopen jaren onderzocht welke tools er zijn om ontwerpprocessen in te richten, integrale oplossingen en meervoudige waarden te realiseren. Ook zijn inzichten opgedaan over de implementatie van deze tools.

Leren over ontwerpprocessen en afwegen in het Integraal Gebiedsplan

In dit project wordt in twee cases geleerd over het inrichten ontwerpprocessen om tot synergie in oplossingen te komen, worden bestaande tools geïmplementeerd en wordt specifiek ingezoomd op ‘het maken van afwegingen’ in deze processen. In twee cases – Bloemenbuurt en Havenstad – wordt middels ‘reflectie-in-actie’ (Reflexieve Monitoring) in de praktijk geleerd over de uitdagingen die praktijkprofessionals ervaren bij het voorbereiden, afwegen en motiveren van keuzes over de integrale ontwerpen. Middels interviews wordt gereflecteerd op de afwegingen die praktijkprofessionals in de cases Wallengebied en Buiksloterham hebben gemaakt. De inzichten uit de cases worden getoetst aan de literatuur en besproken met praktijkprofessionals in reflectiesessies.

Kennis in actie: directe impact in de praktijk

Dit onderzoek leidt tot directe toepassing van kennis in de praktijk. Gedurende het traject wordt kennis ingebracht in de gebiedsprocessen, er worden tools (door)ontwikkeld en de ervaringen en lessen uit de cases worden vastgelegd in twee praktijkverhalen.

Het eindresultaat is een praktische handreiking (‘Afwegingsmodule’) dat praktijkprofessionals, werkzaam in boven en ondergrond – o.a. technisch managers, architecten, omgevingsmanagers, projectleiders en strategen – in staat stelt om relevante afwegingen te herkennen, expliciet te maken en voor te bereiden voor besluitvormers. De handreiking ondersteunt lokaal maatwerk in gebiedsprocessen en draagt bij aan het vormgeven van zorgvuldig afgewogen integrale gebiedsplannen.