Legionellabeheersing in de tropen

De legionellaproblematiek kenmerkt zich door uitbraken waarbij tegelijkertijd veel mensen besmet en ziek worden en ‘community acquired’ legionellose waarbij slechts één enkel persoon besmet en ziek is geworden. Dergelijke uitbraken en ‘community acquired’ legionellose hebben in Nederland (en enkele andere veelal westerse landen) geleid tot regelgeving voor drinkwater, proceswater en koelwatersystemen. Uitgangspunt daarbij is het uitvoeren van risicoanalyses en het opstellen van een beheersplan.

Hoewel bekend is dat een deel van de westerse patiënten hun besmetting in het buitenland oplopen (in Nederland ongeveer 30 % van de gevallen), is in tropische landen zelf maar weinig bekend over aantallen ziektegevallen. Dit heeft mogelijk te maken met het ontbreken van specifieke regelgeving en een lagere attentiewaarde bij artsen.

Technologie

Legionellarisico’s vanuit watersystemen in Nederland kunnen veelal worden gekwalificeerd op basis van watertemperatuur en de kans op groei van L. pneumophila als meest risicovolle soort ten opzichte van non-pneumophila soorten. Omdat de temperaturen in watersystemen in de tropen vaker ideaal zijn voor groei van L. pneumophila, is de verwachting dat vermeerdering van L. pneumophila in drinkwater- en koelwatersystemen ook vaker zal optreden. Karakterisering van L. pneumophila isolaten uit patiënten en het watermilieu hebben laten zien dat niet alle milieu-isolaten ook bij patiënten zijn aangetroffen. Het verhoogde risico op vermeerdering van L. pneumophila in de tropen vraagt daarom, meer dan in de Nederlandse situatie, om kwantificatie van alleen de ziekmakende sequentietypen van L. pneumophila in het milieu, zodat alarmering niet optreedt bij vermeerdering van L. pneumophila stammen die geen rol lijken te spelen bij ziekte.

Het thermisch beheersconcept, dat we als basisprincipe bij legionellapreventie hanteren in Nederland, heeft als uitgangspunt “hou het koude water koud” (onder 25 ºC). Dit concept werkt echter niet in de tropen, omdat het drinkwater daar van nature een drinkwatertemperatuur boven de 25°C heeft.

Door die relatief hoge temperaturen in koudwatersystemen is er behoefte aan oplossingen voor legionellapreventie in (koud)watersystemen door middel van innovatieve technieken.

Uitdaging

De partners binnen dit onderzoek willen vaststellen welke ziekmakende L. pneumophila sequentietypen worden aangetroffen bij legionellosepatiënten in Indonesië of bij buitenlandse legionellosepatiënten die Indonesië hebben bezocht. Die informatie wordt vervolgens gebruikt om een kwantitatieve PCR-methode te ontwikkelen waarmee die specifieke sequentietypen in milieumonsters kunnen worden gekwantificeerd.

Daarnaast zullen binnen dit project op locatie in Indonesië drie verschillende technieken worden getest die groei van biofilm en/of groei van L. pneumophila voorkomen: koper/zilver-ionisatie, chloordioxide  (in-situ bereid) en een techniek die fosfaat limiterend maakt voor biofilmgroei.

Resultaten

In juli 2018 is een seminar georganiseerd voor stakeholders in Jakarta. De projectpartners hebben daar het project geïntroduceerd en een rechtstreekse oproep gedaan aan beheerders van collectieve leidingwaterinstallaties of koelwatersystemen om te participeren in een pilot. Er waren ongeveer 80 personen aanwezig afkomstig van o.a. de overheid, industrie en een aantal hotels. De respons op deelname aan een pilot bleek echter zeer laag, vooral omdat de legionellaproblematiek in Indonesië (nog) geen hoge prioriteit heeft. Tussenstand in maart 2019 is dat er nog geen pilotlocatie is gevonden.

Vanuit het laboratorium van WLN in Manado (Sulawesi) zijn inmiddels legionella pneumophila stammen  ontvangen voor nadere typering met MLST (multilocus sequence typing). Op het WLN-laboratorium in Indonesië wordt naast de ISO-kweekmethode ook gebruikt gemaakt van de Legiolert van de firma IDEXX. De meeste stammen zijn afkomstig uit toepassing van deze analysetechniek op milieumonsters (leidingwaterinstallaties in hotel en koelwatersystemen). Zomer 2019 hebben we een beeld welke sequentietypen Lp voorkomen in Indonesie en zullen we verder beslissen over de ontwikkeling van een kwantitatieve PCR-methode.