Perspectief in de Polder

De problematiek van zakkende veenpolders

Veenpolders staan onder toenemende hydraulische spanning. Door de toenemende (onder)bemaling klinkt veen in en treedt bodemdaling op. Hierdoor neemt onder andere de druk op dijken toe, treedt er vaker wateroverlast op en gaat veel biodiversiteit en historische kennis verloren. Tot nu toe is altijd met peilbeheer een optimale balans gevonden tussen verschillende belangen in de veenpolder (agrarisch, ecologie, wonen, recreatie). Echter zal in de toekomst de druk op polders verder toenemen door voortgaande bodemdaling, klimaatverandering en ruimte-schaarste. Tegen deze achtergrond wordt onderzoek in opdracht van het waterschap Amstel, Gooi en Vecht en de Provincie Utrecht gedaan naar gedragen oplossingen voor een toekomstbestendige veenpolder, die tegemoet komen aan de behoeften van verschillende belanghebbenden.

Participatieve verkenning

In de eerste fase van het project (2018) is er een participatieve verkenning uitgevoerd. In deze verkenning werden probleemdefinities, toekomstvisies en beweegredenen van verschillende belanghebbenden opgehaald via interviews met betrokken partijen. Op basis van de resultaten onderzoeken wij de ruimte voor gedragen oplossingsrichtingen. Deze oplossingsrichtingen werden samen met belanghebbenden besproken aan een “poldertafel”.

Governance pilots

Momenteel worden de eerste stappen gemaakt voor de tweede fase va dit project. Het doel is om de gevonden oplossingsrichtingen uit fase 1 verder uit te werken in drie governance pilots. In deze pilots zullen drie verschillende governance arrangementen worden getest: (1) centrale sturing, waarbij overheden ontwikkelingen sturen via ruimtelijke ordening; (2) marktsturing, waarbij marktinstrumenten worden ingezet om tot innovatie oplossingen te komen; en (3) regionale autonomie, waarbij geëxperimenteerd wordt met nieuwe vormen van regionale autonomie. In de pilots zal worden getest in hoeverre het toepassen van ontwikkelde governance arrangementen leidt tot de ontwikkeling van gedegen, gedragen en effectieve maatregelen voor de deelopgaven in ieder gebied.

RIO-methode

Eind 2019 zijn de eerste verkennende gesprekken gevoegd voor deze governance pilots en in de loop van 2020 zullen de drie pilots van start gaan. In deze pilots zal er gebruik gemaakt worden van de RIO-methode. Deze beproefde methode geeft sturing aan het opzetten van een Reflexief en Iteratief Ontwerptraject (RIO). Door met alle betrokken partijen in Poldertafels, en in kleinere groepjes in werksessies, bijeen te komen kunnen er gezamenlijk lange termijn oplossingen voor dit gebied worden ontwikkeld. In dit proces zullen de betrokkenen ondersteund worden in het gebruik van de RIO methode door middel van masterclasses.

De RIO methode kan verder worden uitgewerkt met behulp van het zogenaamde ‘dubbele diamant’ ontwerpprincipe, waarbij eerst de probleemruimte en daarna de oplossingsruimte wordt verkent. In de onderstaande figuur zijn de verschillende fases in het proces en de verschillende bijeenkomsten schematisch weergegeven.