ULTIMATE

Symbiose tussen industrie en waterbedrijven voor een slimmere omgang met water in de samenleving

Industriële Symbiose is een vorm van de Circulaire Economie voor een industriële context: bedrijfstakken wisselen onderling afval uit om het te hergebruiken als grondstof. Deze symbiose levert bedrijven voordelen op in de vorm van lagere kosten alsmede nieuwe bronnen van omzet. Het beheer van ‘afval’ blijft daarmee niet beperkt tot een wettelijke verplichting, maar wordt een nieuwe zakelijke kans. Industriële symbiose kan bedrijfstakken toekomst- en klimaat bestendig maken en het milieu beschermen; daar heerst in brede kring overeenstemming over. De transitie naar industriële symbiose is echter niet eenvoudig. Het vereist een andere kijk op werkstromen, processen en bedrijfsmodellen. Die zullen anders moeten worden ingericht.

KWR coördineert het door de Europese Commissie gefinancierde project ULTIMATE (indUstry water-utiLiTy symbIosis for a sMarter wATEr society). Wij werken in dit project nauw samen met 27 andere partijen: onderzoeksinstituten, nutsbedrijven, industriële partijen en MKB. Het consortium van de 28 projectpartners bouwt een bewijsbasis van getoetste toepassingen op het gebied van industriële symbiose. Het gaat om grootschalige demonstraties in de praktijk.

ULTIMATE concentreert zich op een bepaald type industriële symbiose, de zogenaamde ‘Water Smart Industrial Symbiosis’, afgekort WSIS. Het gaat hierbij om industriële processen waarbij (afval)water een cruciale rol vervult: als herbruikbare grondstof op zich, maar ook als een drager van energie en grondstoffen die kunnen worden geëxtraheerd, behandeld, opgeslagen en hergebruikt. Afgezien van de demonstratie van geavanceerde technologieën kijkt ULTIMATE ook naar de benodigde sociaaleconomische en bedrijfsmatige succesfactoren voor een succesvolle transitie naar industriële symbiotische ecosystemen.

Terugwinning en hergebruik van water, energie en materialen

ULTIMATE ontwikkelt systemische verbanden en demonstreert deze op locaties die representatief zijn voor de vier belangrijke industriële sectoren: agro-food, dranken, (petro)chemie, en biotech. De transitie naar een circulaire economie die project ULTIMATE beoogt aan te jagen, omvat een breed scala van grondstoffen in water:

• (afval)water: hergebruik op verschillende schaalgrootten, ondersteund door geavanceerde zuiveringstechnologieën om water te leveren met een kwaliteit afgestemd op het beoogde gebruik, compacte/mobiele/schaalbare systemen, en met zo min mogelijk lozing van water;
• energie: verbeterde biogasproductie, warmteoverdracht via water, opslag en herwinning voor aanverwante industrieën en commerciële sectoren, gecombineerd management van water en energie, zuiveringsinstallaties als opwekkers van energie;
• materialen: winning en hergebruik van nutriënten, winning van waardevolle stoffen (zoals antioxidanten, kostbare metalen), maken van nieuwe producten uit afvalstromen, en maken van actief kool uit slib om de kosten van het scheiden van microverontreinigingen zo laag mogelijk te houden.

Negen demonstratie locaties

Het ULTIMATE-consortium zal op negen grootschalige locaties verspreid over Europa innovatieve circulaire water-, grondstof- en energieoplossingen laten zien. De nadruk zal daarbij liggen op het demonstreren van de technische haalbaarheid en op de voorwaarden voor succesvolle toepassing en opschaling. Verwacht wordt dat er kruisbestuiving zal plaatsvinden tussen de verschillende  voorbeeld-casussen dankzij kennisuitwisseling, bijvoorbeeld door technisch bewijs samen te brengen en aan te bieden op een digitale marktplaats, door synergieworkshops te organiseren, en door middel van proeftuinen in bestaande praktijksituaties (living labs).

 

De casus die in Nederland wordt gedemonstreerd betreft bedrijventerrein Nieuw Prinsenland aan de A4 bij Dinteloord (ten zuiden van Rotterdam), waar glastuinbouw wordt ontwikkeld. Deze demonstratie zal bestaan uit hergebruik van restwarmte afkomstig uit de industrie, via opslag op hoge temperatuur in grondwater (aquifer thermal energy storage systems, of ATES), en hergebruik van water en nutriënten nadat afvalwater is gezuiverd van pesticiden en ziektekiemen. KWR coördineert deze demonstraties en werkt nauw samen met uiteenlopende partijen: het lokale waterbedrijf van een coöperatie van lokale boeren, de tuinbouwsector, de levensmiddelenindustrie en de chemische industrie. De activiteiten op deze locatie zijn een vervolg op SUBSOL, een project waarin een ondergrondse waterberging (aquifer storage and recharge of ASR) werd ontwikkeld. Het ging daarbij om de tijdelijke opslag van gezuiverd afvalwater afkomstig uit de naburige suikerfabriek en bestemd voor de glastuinbouw op Nieuw Prinsenland.

Inrichting van het project

In het kader van ULTIMATE worden faciliterende technologieën gedemonstreerd in de casussen op de diverse locaties in Europa. Daarbij worden ook de milieutechnische en bedrijfseconomische resultaten van deze technologieën geëvalueerd. Een actieve betrokkenheid van stakeholders en burgers bevordert de ingebruikname en acceptatie van de circulaire oplossingen die ULTIMATE ontwikkelt en test. KWR heeft hierbij de taak om Communities of Practice op te zetten, waarin de voorgestelde technologieën vanuit een bredere maatschappelijke en beheercontext met stakeholders worden besproken. Uiteindelijk gaat het erom, vanuit de filosofie van de circulaire economie nieuwe bedrijfsmodellen te ontwikkelen en kansen in de markt aan te boren. Ten slotte zorgt ULTIMATE voor verbinding en synergie tussen de watersector en de industrie; ondersteunt het project het lerend vermogen in die sectoren; en draagt het bij aan de ontwikkeling van Europese richtlijnen en beleid voor de circulaire economie.

H2020-project en samenwerkingsverbanden

ULTIMATE is een vierjarig H2020-project in het kader van het EU-programma ‘Water in the Context of the Circulair Economy’. Voor dit project is een krachtig samenwerkingsverband opgetuigd van 28 partijen: waterbedrijven, de industrie, gespecialiseerde MKB, instituten voor toegepast onderzoek, technologieplatforms en gemeentelijke en regionale overheden. Het project bouwt voort op een indrukwekkende portfolio van eerdere onderzoeks- en innovatieprojecten en maakt gebruik van allerlei Europese en wereldwijde netwerken, zodat echt impact kan worden bereikt. Een aantal Watershare-partners neemt deel aan project ULTIMATE. Het project wordt gecoördineerd door KWR.