Zoet in zout: Geschiktheidskaarten Zuid-Holland

De provincie heeft ookin haar Visie Ruimte en Mobiliteit opgenomen dat in (glas)tuinbouwgebieden het eerste watervoerende pakket als prioritair wordt beschouwd voor de toepassing van zoetwateropslag als (deel)oplossing voor de watervraag van de (glas)tuinbouw. Dit ter voorkoming van ruimtelijke concurrentie in de ondergrond met bijvoorbeeld energieopslagsystemen.

De studie heeft onder meer geschiktheidskaarten voor waterberging in het eerste watervoerend pakket opgeleverd voor de 8 belangrijkste (glas)tuinbouwgebieden in de provincie Zuid-Holland:

1. Westland
2. Oostland
3. Zuidplas
4. Voorne-Putten
5. Regio Boskoop
6. Bollenstreek
7. Kaag en Braassem
8. en Regio Barendrecht.

Mismatch

Voor de glastuinbouw is continue voldoende gietwater nodig, van goede kwaliteit. De kwaliteit van hemelwater is zo hoog dat het zonder vergaande zuivering kan worden gebruikt, maar het is niet altijd beschikbaar: er is namelijk een mismatch tussen de watervraag en het wateraanbod. In de winter valt er teveel water, in de zomer ontstaat juist een tekort. Om in de tekorten te voorzien zijn tuinders nu aangewezen op andere bronnen, bijvoorbeeld grondwater dat is ontzilt met omgekeerde osmose.

Om de mismatch te ondervangen wordt in de praktijk regenwater opgevangen in bovengrondse bergingsbassins. De capaciteit van deze bassins is niet overal toereikend voor al het gevallen regenwater, zodat een mogelijke bron voor kwalitatief water verloren gaat voor de tuinbouw. In gebieden met zoet grondwater, zoals het tuinbouwgebied Oostland, wordt een overschot regenwater ook opgeslagen in de bodem. Het kan in perioden van watertekort dan weer worden teruggewonnen. Deze ondergrondse voorraadvorming biedt de voordelen van een grote capaciteit, relatief lage kosten en gering bovengronds ruimtebeslag.

Zoet in zout

De afgelopen jaren is de techniek verder ontwikkeld zodat ook hemelwater opgeslagen kan worden in brak tot zout grondwater. Verschillende tuinders in Zeeland en Zuid-Holland hebben in pilotstudies ervaring opgedaan met hemelwateropslag in brak tot zout grondwater door middel van aangepaste infiltratie- en onttrekkingstechnieken. De behaalde rendementen zijn veelbelovend: er kan zeker kwalitatief goed water worden teruggewonnen. Ondergrondse waterberging in de zoet tot zoute ondergrond is daarmee een kansrijke (deel)oplossing voor gietwatertekorten bij tuinders in Zuid-Holland.

Geschiktheidskaarten

Op basis van regionale bodemgegevens en een GIS-model is de geschiktheid van de ondergrond voor de toepassing van ondergrondse waterberging voor de gehele Provincie bepaald. Uit de geschiktheidskaarten blijkt dat sommige delen van de provincie Zuid-Holland beter geschikt zijn dan andere delen. Het rendement van de opslag is namelijk afhankelijk van:

1. de dikte van het pakket (hoe dikker het pakket hoe meer water erin opgeslagen moet worden om een voldoende robuuste zoetwaterbel te creëren),
2. de zoutconcentratie van het grondwater (hoe zouter het grondwater hoe meer zoetwater verloren gaat door menging met omgevingswater)
3. en de grondwaterstroming (hoe sneller het grondwater stroomt hoe meer zoet water mengt met het omliggende water).

Deze informatie is gebruikt in de analyse. Uit de analyse blijkt dat niet alle locaties voor kleinschalige wateropslagsystemen (perceelsniveau) geschikt zijn, maar op dergelijke plekken kunnen grotere robuustere systemen (bijvoorbeeld collectief aangelegd) of slimme aanpassingen aan het putontwerp wel mogelijkheden bieden.

Resultaten

De resultaten van het onderzoek vindt u op de site van de Provincie Zuid-Holland in de vorm van geschiktheidskaarten van (glas)tuinbouwgebieden voor zoetwaterberging.
Er is ook een rapport met de mogelijkheden en aandachtspunten van de techniek en relevante achtergrondinformatie. In de rapportage worden de potenties voor de verschillende (glas)tuinbouwgebieden ook nader toegelicht.