Regionale zoetwatervoorziening in samenspel

Inzicht creëren in waterverdelingsmogelijkheden 

Bij KWR ontwikkelen we methoden en technieken om op regionaal niveau snel inzicht te krijgen in het waterverdelingsvraagstuk en de doorwerking van maatregelen om de regionale waterbeschikbaarheid te vergroten (‘van douchekop tot stuw’). We gebruiken tools en visualisaties om uitkomsten zodanig inzichtelijk te maken dat regionale partners gedegen en uitlegbare beslissingen kunnen nemen. Daarmee faciliteren we het gesprek tussen stakeholders en ondersteunen we het besluitvormingsproces dat nodig is om te komen tot een toekomstbestendig watersysteem.

Methoden, tools en producten

Conceptuele modellen vergroten het begrip van regionale watersystemen

Een breed gedragen beeld van het watersysteem en de aanwezige knelpunten is cruciaal om tot oplossingen te kunnen komen. KWR creëert overzichtelijke visualisaties van waterstromen en -voorraden, gekoppeld aan de belangen en behoeften van de stakeholders in het watersysteem, waarmee waterbeheerders en bestuurders dit breed gedragen beeld kunnen realiseren. We maken gebiedsdoorsnedes en Sankey-stroomdiagrammen om de regionale waterverdeling in een oogopslag zichtbaar te maken, voor zowel huidige als toekomstige situaties. Dit helpt het gesprek op gang over (toekomstige) knelpunten en mogelijke oplossingen. Voorbeelden hiervan zijn het onderzoek Waterhergebruik en de zoetwatervoorziening en de verkennende studie RWZI als Waterfabriek.

Effecten van watersysteemmaatregelen verkennen en vergelijken

In de watertransitie werken we toe naar een watersysteem dat de huidige en toekomstige uitdagingen aankan. Dat vraagt om het overwegen van veel soorten maatregelen in waterketen en hydrologisch systeem. Maatregelen om knelpunten in de regionale watervoorziening op te lossen, staan niet op zichzelf, maar werken door in ruimte en tijd en kunnen dus positieve of negatieve effecten hebben op andere functies binnen het watersysteem. KWR verkent deze effecten en onderzoekt de mogelijke interacties tussen maatregelen, landschapseigenschappen en verschillende functies. Zo ontwikkelen we de app Watersysteemverkenner binnen het WiCE-project Samen voor balans in watervraag en -aanbod, waarmee maatregelen snel kunnen worden doorgerekend en onderling vergeleken.

Serious games

De watertransitie vraagt om goede samenwerking tussen belanghebbenden. Niet alle partijen hebben een goed beeld van de uitdagingen van de toekomst of van de complexiteit, verwevenheid en urgentie van de vraagstukken in een watersysteem. Om tot een robuust en veerkrachtig watersysteem te komen, moet in een vroeg stadium worden samengewerkt. Via serious games, bijvoorbeeld Aqua Ludens, laten we stakeholders in een regio spelenderwijs met elkaar nadenken over de verschillende typen vraagstukken die kunnen voorkomen, en hoe deze kunnen ingrijpen op de verschillende behoeften. Door deelnemers te laten ervaren hoe sommige maatregelen kunnen doorwerken voor verschillende functies, wordt het belang en de urgentie van samenwerking duidelijk.

Projecten

• Binnen het verkennend onderzoek Waterhergebruik en de zoetwatervoorziening zijn Sankey-stroomdiagrammen gebruikt om inzichtelijk te maken dat waterhergebruik kan bijdragen aan een robuuster watersysteem. De diagrammen laten zien hoe verschillende sectoren in het menselijke watersysteem zijn verbonden, van welke ordegrootte en kwaliteit waterstromen zijn, en welke nieuwe verbindingen kunnen worden gelegd om de druk op natuurlijke zoetwaterbronnen te verlichten.
• Binnen het WiCE-project Samen voor balans in watervraag en -aanbod hebben we methoden ontwikkeld om te werken aan watersysteemvraagstukken en in beeld te brengen wat de mogelijke effecten zijn van verschillende typen maatregelen. We hebben verkend hoe systeemdynamisch modelleren kan worden ingezet om de mogelijke interventies in het regionale watersysteem beter te begrijpen en onderling te vergelijken. Dit kan in gebiedsprocessen helpen om gevoel te krijgen bij de globale effecten en onderlinge afhankelijkheden in het watersysteem. Een extra hulpmiddel daarbij is de app Watersysteemverkenner, waarmee gebruikers verschillende maatregelen snel kunnen doorrekenen en onderling kunnen vergelijken.
• In de glastuinbouw is veel gietwater nodig, waarvoor veelal afstromend regenwater wordt gebruikt. Hoe kunnen periodieke wateroverlast en tekorten aan gietwater in balans worden gebracht en hoe kunnen de lusten en lasten hiervan worden verdeeld? Binnen het project COASTAR (Coastal Aquifer Storage and Recovery) hebben we de casus Waterbank Westland uitgewerkt. Dit onderzoek laat zien hoe maatregelen in het watersysteem synergetisch kunnen uitpakken en geeft tevens inzicht hoe de puzzel ook op andere vlakken (fysisch, economisch, juridisch, organisatorisch) gelegd kan worden.
• Een gedeeld beeld van de werking, de onderlinge relaties en de knelpunten in het watersysteem is een belangrijke voorwaarde om gezamenlijk te komen tot een robuust en toekomstbestendig zoetwatersysteem. We hebben de Serious game Aqua Ludens ontwikkeld om de casus Groningen watervraag en -aanbod onder verschillende scenario’s toegankelijk en interactief te maken. Het ontwerpproces voor de serious game zelf en de georganiseerde speelsessies hebben bijgedragen aan het samenbrengen van stakeholders rondom de watertransitie.